Sırbistan

Genel Bilgiler

Coğrafi Konum

Ülkenin Kuzeyinde Macaristan, batısında Hırvatistan ve Bosna Hersek, güneyinde Makedonya ve Kosova, doğusunda Romanya ve Bulgaristan bulunur. Karadağ’ın ayrılmasından sonra Sırbistan’ın deniz çıkış noktası kalmamıştır.

Ülkedeki coğrafi özellikler bölgeden bölgeye farklılıklar göstermektedir. Ülkenin kuzeybatısında Voyvodina’yı kapsayan bölgede verimli ovalar, Sumadiya’da alçak tepeler, ülkenin doğusu, ortası ve batısında ise yüksek dağlık bölgeler göze çarpmaktadır.

Ülke ormanlık alanlar bakımından zengindir. Ormanlar ülke topraklarının yaklaşık 28.580 km2’sini kaplamaktadır.

Sırbistan’da akarsuların toplam uzunlukları 3.180 km’dir. Ülkenin en önemli akarsularından biri olan Tuna nehri 589 km uzunluğa sahiptir.

İklim ülkenin ortalarında ve batısında kıtasaldır. İç bölgelerde yaz aylarında sıcaklık 30 dereceyi aşmakta ve kuraklığa neden olmaktadır.

Siyasi ve İdari Yapı

1945 yılında kurulan ve altı Cumhuriyet (Bosna-Hersek, Hırvatistan, Karadağ, Makedonya, Slovenya ve Sırbistan Sosyalist Cumhuriyetleri) ile iki özerk bölgeden (Kosova ve Voyvodina) oluşan Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin dağılma sürecine girmesi sonucu 27 Nisan 1992 tarihinde kabul edilen anayasa uyarınca Sırbistan ve Karadağ’dan oluşan yeni Yugoslavya Federal Cumhuriyeti kurulmuştur.

Sırbistan ve Karadağ’ın ilişkilerinin yeniden tanımlanması çerçevesinde 2002’de imzalanan Belgrad Anlaşması’nın ardından 4 Şubat 2003 tarihinde Anayasal Şart resmen kabul edilmiş, ülkenin adı Sırbistan ve Karadağ Devlet Birliği olmuştur.

Sırbistan ve Karadağ Devlet Birliği’nin bir parçası olan Karadağ, 21 Mayıs 2006 tarihinde düzenlenen referandumun ardından, 3 Haziran 2006 tarihinde bağımsızlığını ilan etmiştir. Sırbistan Parlamentosu ise 5 Haziran 2006 tarihinde aldığı bir kararla, Sırbistan Cumhuriyeti’nin, Sırbistan ve Karadağ Devlet Birliği’nin “ardıl devleti” olduğunu ilan etmiştir.

Kosova’nın nihai statüsü konusunda Sırbistan ve Kosova makamları arasında iki yıl süreyle sürdürülen müzakerelerden bir sonuç alınmaması üzerine Kosova 17 Şubat 2008 tarihinde bağımsızlık ilan etmiştir. Sırbistan ise, Kosova’nın tek taraflı bağımsızlık ilanını Sırbistan Anayasası, BM Şartı ve 1244 sayılı BMGK kararına aykırı olduğunu ifadeyle, müzakerelerin sürdürülmesi gerektiğini savunmaya devam etmiştir.

Sırbistan tek meclisli sisteme göre yönetilmektir. Meclisin 250 üyesi 4 yılda bir yapılan seçimlerle belirlenmektedir. Genel seçimler 24 Nisan 2016’da yapılmış olup,, Cumhurbaşkanlığı seçimleri ise bu yıl içerisinde yapılacaktır.

Nüfus ve İşgücü Yapısı

Sırbistan’ın nüfusu hızlı bir şekilde azalmakta, orta ve uzun vadede de bu durumun devam etmesi beklenmektedir. Ülkede doğum artış oranının negatif olması nüfusu olumsuz etkilemekte, nüfusun yaşlanması ile birlikte sosyal güvenlik sistemi üzerindeki baskı giderek artmaktadır.

2016 yılı tahminlerine göre Sırbistan’ın nüfusu 7 milyonu geçmiş bulunmaktadır. Nüfusun %14,6’sı 0-14 yaş, % 67,3’ü 15-64 yaş arasında, %18’iı ise 65 yaş üstündedir. Nüfusun yarısından fazlası (% 56) büyük şehirlerde yaşamakta olup, okuryazarlık oranı % 98’dir.

Ülkede etnik Sırplar, nüfusun % 83,3’ü ile çoğunluğu oluşturmaktadır. İkinci büyük etnik grup % 3,4’lük oran ile ülkenin kuzey bölümünde yoğunlaşan Macarlardır. Nüfusun % 2‘lik kısmını oluşturan Boşnaklar ise, Karadağ sınırındaki Sandzak bölgesinde yaşamaktadır. Sırbistan nüfusunun % 2,1’ini ise Romanlar oluşturmaktadır.

Sırbistan yüksek işsizlik oranına sahip ülke durumundadır. 2009 yılından itibaren sürekli yükselme gösteren işsizlik oranının 2016 yılında % 19 civarında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. 15-24 yaş arasında işsiz olanların oranı ise % 51 olup, ülke bu oranla dünya sıralamasında 7. sırada yer almaktadır. İşsizlik, kadın nüfus için de en büyük problemlerden biri olmaya devam etmektedir.

Ülkede 2016 yılı tahmini rakamlarına göre 2,9 milyon işgücü bulunmaktadır. İşgücünün % 21,9’u tarım, % 15,6’sı sanayi, % 62,5’i hizmetler sektöründe çalışmaktadır. Yoksulluk sınırı altında yaşayanların nüfusa oranı ise % 9,2 civarındadır.

Sırbistan’da yatırımların tam anlamıyla yapılamaması, yeni iş olanaklarını yaratmayı ve işsizliği azaltmayı engellemektedir. Bu nedenle Sırbistan Hükümeti, özellikle yabancı yatırımcının ülkeye gelmesi konusunda çağrılar yapmakta, başta elektronik, bilgi teknolojisi ve otomotiv sektörleri olmak üzere yabancı yatırım çekmeyi hedeflemektedir.

Doğal Kaynaklar ve Çevre

Sırbistan doğal enerji kaynakları bakımından zengin bir ülke değildir. Ülke ihtiyacının ancak % 25’i yerel kaynaklardan sağlanmaktadır. Ülkenin kömür rezervlerinin gelecek 50 yılda, petrol ve gaz rezervlerinin ise 20 yıl içerisinde tükeneceği ifade edilmektedir. Hidroelektrik üretimi önemli bir enerji kaynağı olup, gelecek yıllarda daha da artırılması hedeflenmektedir.

Madenler Sırbistan endüstrisi ve ekonomisinin temel taşını oluşturmaktadır. Ülkede petrol, doğalgaz, kömür, demir, bakır, çinko, antimon, krom, altın, gümüş, magnezyum, pirit, kireç, mermer ve tuz çıkarılmaktadır.

Dahil Olduğu Uluslararası Anlaşmalar

Sırbistan, Bağımsız Devletler Topluluğu dışında Rusya Federasyonu ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalayan tek ülkedir.

Avrupa Birliği’ne üye olmayan Merkezi ve Güneydoğu Avrupa ülkelerinin oluşturduğu Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması’na (CEFTA) taraf olan ülkelerden biri de Sırbistan’dır.(Arnavutluk, Bosna-Hersek, Makedonya, Moldova, Karadağ ve Kosova).

Sırbistan, Aralık 2009 tarihinde EFTA ülkeleri ile de bir Serbest Ticaret Anlaşması imzalamıştır.

Avrupa Birliği 2003 yılındaki Selanik Zirvesinde, Sırbistan’ı potansiyel aday ülke olarak ilan etmiş, 2012 Mart ayında da aday ülke statüsü vermiştir.

Ayrıca Sırbistan’ın, Türkiye, Kazakistan ve Beyaz Rusya ile Serbest Ticaret Anlaşmaları, ABD ile de Tercihli Ticaret Anlaşması bulunmaktadır.

Sırbistan’ın üyesi olduğu bazı uluslararası kuruluşlar: BSEC, EBRD, FAO, G-9, IBRD, ILO, IMF, SECI, UN, WHO, WTO (gözlemci)

Genel Ekonomik Durum

Ekonomik Yapı

Sırbistan, büyük ölçüde pazar güçlerinin hakim olduğu bir geçiş ekonomisine sahip olmakla birlikte, ekonomide devlet sektörü geniş bir alanda görülmekte ve birçok yapısal reforma hala ihtiyaç duyulmaktadır.

Sırp ekonomisi temel olarak yabancı sermaye destekli imalat sektörüne ve ihracata dayanmaktadır. Dünyadaki finansal kriz, uzun vadede ülkenin kalkınması için ihtiyaç duyulan yapısal ekonomik reformları sekteye uğratmışsa da Sırbistan bu olumsuzlukları yavaş da olsa gidermeye çalışmaktadır.

Sırbistan büyüme potansiyeline sahip bir ülke olmakla birlikte ülkedeki, kurumların yeterince güçlü olmaması ve demografik yapıda gözlenen bozulma ekonomik büyümenin ilerlemesini de yavaşlatmaktadır. Ülkenin 2015 yılında % 0,7 artan GSYİH’nın 2016 yılında % 2,5 artışla 37,8 milyar dolar olarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Enflasyon oranının ise 2016 yılında % 1,3 olarak gerçekleşmiş olduğu tahmin edilmektedir.

Sırbistan sahip olduğu 7,2 milyonluk nüfus ile orta ölçekli bir pazar olarak tanımlanabilir. Ülke pazar büyüklüğü açısından Güneydoğu Avrupa’da Romanya ve Bulgaristan’ın arkasından 3. sırada yer almaktadır. 2016 yılında satınalma paritesine göre kişi başına düşen milli gelirin 14.000 $ üstünde olması beklenmektedir (IMF).

2016 yılında GSYİH’nın sektörlere göre dağılımının; tarım ve hayvancılık % 9,9 sanayi % 41,5, hizmetler % 48,6 olarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir (EIU).

Ülkede 2,8 milyon işgücü bulunmakta, ancak işsizlik oranı % 19 gibi yüksek bir oranda seyretmektedir. Bu işgücünün % 21,9 gibi büyük bir oranı tarımda, % 15,6’sı sanayi imalatında, % 62,5’i hizmetler sektöründe istihdam edilmektedir. Yoksulluk sınırı altında yaşayan nüfusun genel nüfusa oranı ise % 9,2’dir.

Ekonomi Politikaları

Yaşanan savaşlar, uygulanan uluslararası yaptırımlar, uluslararası askeri müdahaleler ekonomik ve sosyal açıdan gerilemeye ve altyapının tahrip olmasına yol açmış, yaşam standartlarını olumsuz yönde etkilemiştir. Söz konusu dönemde GSYİH % 50 oranında gerilemiş ve yoksulluk büyük oranda artmıştır.

Yüksek işsizlik oranı ve duraklamış hane gelirleri hala devam etmekte olan politik ve ekonomik problemlerin başında gelmektedir. Büyüyen bütçe açığı ekonominin yeniden canlandırılması çabalarını kısıtlamakta, enflasyon ve döviz kuru istikrarının korunması endişesi daha geniş bir mali politika uygulanmasını da engellemektedir. Bütün bu sorunlar neticesinde Sırbistan Hükümeti, 2011’de IMF ile imzalanan ve 2012 yılında dondurulan stand-by anlaşması 2014 yılı başında tekrar yürürlüğe koymuştur.

Sırbistan ihracatı artırmak ve temel altyapı yatırımlarını güçlendirebilmek için 2010 yılında yeni bir uzun dönem ekonomik büyüme planını yürürlüğe koymuştur. Bu program uygulandığından beri Sırbistan’ın ihracatında gözle görülür bir artış kaydedilmiştir.

Sırbistan ekonomisinin en önemli konuları; yüksek işsizlik oranı ve yeni iş alanları yaratılması, enflasyon, yüksek kamu harcamaları, gittikçe büyüyen kamu borçlanmaları, artan kamu ve özel dış borçlar, yeni yabancı yatırımların çekilmesi ve yeniden IMF programının yürütmeye konulmasıdır.

Sırbistan ekonomisini çekici kılan unsurlar arasında, ülkenin stratejik konumu, göreceli ucuz ve kalifiye olan bir işgücüne sahip olması, AB, Rusya, Türkiye ve CEFTA Ülkeleri ile yapılan Serbest Ticaret Anlaşmaları ve yabancı yatırımlara uygulanan oldukça cömert teşvik paketleri sıralanabilir.

Sırbistan’ın ekonomik yapısı, gelişmiş ekonomilerde olduğu gibi, tarım ve sanayiden hizmetler sektörüne doğru kaymaya devam etmektedir. Çoğunluğu ülkenin kuzey kısmındaki Voyvadina bölgesinde yerleşik olan geniş tarım sektörünün ülke ekonomisindeki yerini hala önemle korumaktadır. Ülkenin GSYİH’nda tarım % 9,7’lik bir paya sahiptir. Sırbistan, kimya, tekstil, otomobil üretimi, mobilya ve gıda işleme gibi sektörler başta olmak üzere güçlü bir sanayi potansiyeline sahiptir. GSYİH’nda sanayinin payı % 43 civarındadır. Ülkede başta turizm olmak üzere hizmet sektörü GSYİH’nın yarısından fazlasını oluşturmaktadır.

Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler

Sırbistan’ın temel ticaret ortakları olan Euro ve Balkan Bölge Ülkelerindeki ekonomik gelişmenin yavaş ve kırılgan olması ülkeyi olumsuz yönde etkilemektedir. Doğrudan yabancı yatırım ve diğer dış kaynak temini üzerine olan beklentiler önümüzdeki dönem için daha da düşük düzeyde kalmaktadır. Ayrıca, sıkı mali politikalar ve yüksek işsizlik oranının özel tüketimler üzerinde de kısıtlamalar yaratacağı beklenmektedir.

Sırbistan’ın 2016’da GSYİH % 2,5 oranında artmış, enflasyon oranı 1,3 gibi oldukça düşük bir rakama çekilmiş, işsizlik oranı az da olsa % 18,6 civarına düşmüştür. 2016 kişi başına düşen milli gelirin reel fiyatlarla 5294 dolar, satın alma gücü paritesine göre ise 14.000 $’ın üstünde gerçekleştiği tahmin edilmektedir.

Enflasyon

2015 yılında % 1,4 olan enfasyon oranının 2016 yılında % 1,3’e gerilediği tahmin edilmektedir. Son beş yılda en yüksek enflasyon oranı 2011’de % 11,6 olarak görülmüştür.

Para Politikaları

Sırbistan Merkez Bankası enflasyon hedefleme rejimi ile TUFE’yi esas almaktadır. Daha önceki programda ise temel enflasyon oranı hedef alınmaktaydı. Merkez Bankası tarafından kullanılan temel para politikası aracı olarak iki haftalık repo oranlarının kullanımına devam edilmektedir. Mevduat munzam karşılıkları ve döviz piyasasına müdahale edilmesi gibi araçlar ise destekleyici rol üstlenmektedir.

Maliye Politikaları

Hükümet vergi gelirlerini artırmak için 2012’de şu önlemleri almıştır;

– 1 Ekim’den itibaren KDV oranı (gıda ürünlerine uygulanan %8’lik oran hariç) %18’den %20’ye,

– Sigaraya uygulanan özel tüketim vergisi %33’e,

– %10’luk gelir vergisi %12’ye,

– Kazanılmamış gelirlere uygulanan KDV %10-15’e (planlanan tarih 1 Ocak 2013’ten önceye alınmış) yükseltilmiş ve benzine uygulanan özel tüketim vergisi de artırılmıştır.

Döviz Politikaları

Sırbistan esnek döviz kuru politikası uygulamaktadır. Bu durum ülkenin rekabet gücüne olumlu yönde yansımaktadır.

Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü

Sırbistan doğrudan yabancı yatırımlara açık bir ülkedir ve hükümetin önceliği de bu yatırımları artırmaktır. Sırbistan, komünist yönetim döneminde dahi uluslararası ticaret konusunda deneyimleri olan ve bu özelliği sayesinde de yabancı yatırımcıları topraklarına çeken bir ülkeydi.

2001 yılında gerçekleştirilen reformlardan sonra Sırbistan, Orta ve Doğu Avrupa’ya gelen doğrudan yabancı yatırımlar açısından önemini artırmıştır. Sırbistan son yıllarda AB politikalarına ve yasalarına uyum amacıyla birçok alanda yasal düzenleme gerçekleştirmiştir. Bu süreçte yabancı yatırımlar için elverişli bir ortam yaratılmaya çalışılmış ve kısıtlamalar önemsiz bir düzeye gerilemiştir.

2007 yılından bu yana ülke 21 milyar $ üzerinde yabancı yatırımı çekmiştir. Sırbistan’daki önemli yatırımcılardan bazıları FIAT, Telenor, Stada, Microsoft, Coca-Cola, Michelin, Gazprom, Siemens, IntesaSanpaolo, Raiffeisen‘dir.

Sırbistan, yabancı yatırımcıların garanti ve koruma sınırlarını açıkça belirleyen hukuksal düzenlemelere sahiptir. Halihazırdaki Yabancı Yatırımlar Kanunu Sırbistan’daki yatırımların çerçevesini belirlemektedir. Bu kanun, daha önceki kısıtlamaları kaldırmakta, ulusal uygulamayı yabancı yatırımcılara genişletmekte, kar ve kar paylarının transferine veya iadesine izin vermekte, kamulaştırmaya karşı garanti sağlamakta ve ayni sermaye olacak donanımların ithalatının gümrüksüz yapılmasına olanak vermektedir.

Hükümet, konu ile ilgili radikal düzenlemelerine 2009 yılında başlamış, gereksiz, modası geçmiş ya da aykırılık yaratan tüm kanuni düzenlemeleri ayıklamıştır. 340 tavsiye kararının 196’sı 2011’de uygulanmış ve yıllık olarak 160 milyon $ tasarrufta bulunulmuştur. Bu çabalara takdir edilse de, geriye kalan tavsiye kararlarının uygulanmasında yavaş davranıldığı görülmektedir.

Sırbistan, kamu kurumlarının ya da sosyal kurumların özelleştirilmesinde de yabancı yatırımcıları teşvik etmektedir. Hali hazırda Sırp kökenli olmayan girişimciler bu nitelikteki 174 şirketi satın almışlardır.

Sırbistan’da savunma sektöründe ya da güvenlik nedeniyle yasaklanmış bölgelerde yabancı yatırımcılara işletme kurma hakkı verilmemekle birlikte, Savunma Bakanlığı izniyle sınırlı olarak katılım sağlanabilmektedir.

Sırbistan Kalkınma Ajansı-RAS (eski Sırbistan Yatırım ve İhracatı Geliştirme Ajansı-SIEPA) yatırımcılara doğrudan bilgi vermekte, Özelleştirme Ajansı da potansiyel yatırımcılara özelleştirme programları ve yatırım fırsatları konusunda bilgilendirmektedir. 2010 yılında Sırbistan, hedef ülkelerdeki dış temsilciliklerinde görevlendirilmek üzere Ekonomi Danışmanları oluşturmuştur.

Sırbistan 49 ülke ile İkili Yatırım Anlaşmaları imzalamıştır. Bu ülkeler: Arnavutluk, Avusturya, Azerbeycan, Beyaz Rusya, Belçika ve Lüksemburg, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Rusya, Çin, Kıbrıs Rum Kesimi, Hırvatistan, Küba, Çek Cumhuriyeti, Kuzey Kore, Danimarka, Mısır, Finlandiya, Makedonya, Malta, Fransa, Almanya, Gana, Yunanistan, Gine, Macaristan, Hollanda, Hindistan, Endonezya, İran, İsrail, İtalya, Kazakistan, Kuveyt, Libya, Litvanya, Nijerya, Karadağ, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, İngiltere, Ukrayna ve Zimbabve.

Ülkeler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar

2007 yılından bu yana DYY’ın ülkere göre dağılımına bakıldığında AB ülkelerinin toplam yatırımlardaki payının % 70 civarında olduğu görülmektedir. Değer olarak en fazla yatımda bulunan ülkeler; % 13,5 ile İtalya, % 11,8 ile ABD, % 11,7 ile Avusturya, % 8,5 ile Norveç, % 8 ile Yunanistan, % 7,2 ile Almanya, % 5 ile Fransa’dır.

Proje bazında en çok yatırım gerçekleştiren ülkeler; % 15,7 ile İtalya, % 13,6 ile Almanya, % 10,3 ile Avusturya, % 7,4 ile Slovenya, % 5, 2 ile Fransa, % 5 ile ABD ve % 3,9 ile Yunanistandır. ABD, Belçika, Danimarka ve İsrail gibi ülkelerin gerçek yatırımları resmi rakamlardan daha fazla olup, bunun nedeni bu yatırımları Avrupalı iştirakleri aracılığıyla yapmalarıdır.

TCMB verileri itibariyle Türkiye’nin Sırbistan’daki yatırımları 2005-2016 döneminde 69 milyon dolar, Sırbistan’ın Türkiye’de olan yatırımları ise sadece 36 milyon dolar olarak gerçekleşmiş olup, oldukça yetersiz görülmektedir.

 

Sektörler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar

2007 yılından bu yana Sırbistan’a gerçekleşen yatırımlar sektör bazında incelendiğinde; % 15,9 ile otomotiv, % 11,6 ile gıda-içecek ve tarım, % 9,1 ile tekstil ve hazır giyim, % 5,6

ile inşaat, yine % 5,6 elektrik ve elektronik, % 5,2 ile makine ve ekipmanları, % 4,1 ile finans sektörleri görülmektedir.

Ülkedeki Serbest Bölgeler (Özel Ekonomik Bölgeler)

Sırbistan’da halen 8’i faaliyette olan 11 adet serbest bölge bulunmaktadır.

Faaliyette olan serbest bölgeler Pirot, Subotica, Zrenjanin, Kragujevac, Sabac, Novi Sad, Uzice, Smederova, açılmayı bekleyen serbest bölgeler ise South, Krusevac ve Svilajnac’dır.

Serbest bölgede faaliyette bulunmakta olan firmalar KDV muafiyeti, vergi indirimi, hammadde, makine, inşaat malzemelerinin ithalat/ihracatında gümrük vergisi indirimi gibi çeşitli imkanlardan faydalanmaktadır. Ayrıca firmaların ofis yeri, atölye, depo temininde de çeşitli kolaylıklar bulunmaktadır.

Buna ek olarak, serbest bölgelerde gerçekleştirilen ithalat ve ihracata herhangi bir sınırlama uygulanmamakta, iç pazar için ithal edilen ürünler de dış ticaret rejimine tabi olmaktadır.

Serbest bölgede elde edilen gelirin transferinde herhangi bir kısıtlama bulunmamakta, herhangi bir vergi, gümrük ve ücrete tabi olmamaktadır.

Ülkede İş Kurma Mevzuatı

Ülkede iş kayıt işlemleri, gerekli olan bütün belgelerin hazır olması şartıyla yaklaşık 1 hafta-10 gün sürmektedir. Sürecin biraz ağır ve zaman alıcı olması nedeniyle kayıt esnasında yerel bir firmadan yasal danışmanlık almanın faydalı olacağı düşünülmektedir.

Ülkedeki yabancı yatırımlar 2002 yılında kabul edilen Yabancı Yatırım yasası ile düzenlenmiştir. Hükümetin bu konudaki temel amacı ülkede iş yapmak isteyen yabancı firmalara elverişli bir yasal, ekonomik ve siyasi ortama yaratmaktır. Sırbistan yerel firmalara sunmakta olduğu hak ve yükümlülükleri eşit ölçüde yabancı firmalara da sunmaktadır. Hükümetin uzun vadedeki amacı ise AB yasalarına tam uyumun sağlanmasıdır.

Mevcut yasaya göre yabancı yatırım yeni bir firma kurulması, mevcut bir firmanın sermayesine katkı sağlanması veya bir firmanın mülkiyet hakkının satın alınması ile gerçekleşebilir.

Yasaya göre yabancı yatırımcılar;
– Kurduğu veya ortak olduğu şirket yönetiminde Şirket Yasası’nda belirtilen koşullara uygun olarak hissesi oranında söz sahibi olabilir.
– Yatırım veya kuruluş sözleşmesinde yer aldığı şekilde sahip olduğu hakları ve yükümlülükleri diğer tüzel kişilere veya şahıslara devredebilir.
– Firmanın faaliyetlerini ve muhasebe kayıtlarını gözlemleyebilir.
– Mali tabloları başka bir yasal yetkili aracılığıyla veya kendisi denetleyebilir.
– Fonları bir sigorta anonim şirketine yatırabilir.

Yabancı temsilciliklerin, yabancı şirketlerin açılması ve kayıt işleminden Sırbistan İş Tescil Ajansı-SBRA (Business Registers Agency) sorumludur. Bir yabancı temsilcilik Ajansa kayıt işlemini tamamladıktan sonra faaliyetine başlayabilir.

Kayıt başvuru formunda kurucu firmanın adı, merkezin ve temsilcilik ofisinin adı, temsilcilikte çalışması beklenen personel sayısı bulunmaktadır. Ayrıca temsilcilik tarafından gerçekleştirilecek faaliyetler, çalışma izinleri, temsilcilik yöneticisinin adı gibi bazı ek bilgiler de istenebilmektedir.

Yabancı yatırımcılar Sırbistan’da anonim şirket (a.d), limitet şirket ( d.o.o.), komandit şirket ( k.d.) veya kolektif şirket kurabilirler. Yabancılar genellikle daha hızlı bir şekilde kurulabilmesi nedeniyle limitet şirket kurmayı tercih etmektedirler. Limitet şirketin başlangıç sermayesi en az 500 €’dur. Başlangıç sermayesinin % 50’si kuruluş aşamasında kalan yarısı ise kuruluştan sonraki iki yıl içinde ödenmek durumundadır. Ortak sayısı 50 ile sınırlandırılmıştır.

Ülkede şube açılması için gerekli olan belgeler şu şekildedir;
– Şubenin kuruluş sözleşmesi,
– Eğer temsilci kuruluş sözleşmesinde yer almıyorsa, atanması düşünülen temsilci ile ilgili karar,
– Temsilcinin imza sirküleri.

Eğer söz konusu şube yabancı firma tarafından açılıyorsa yukarıdaki belgelere ek olarak;
– Söz konusu tüzel kişiliğin tescil edildiği kaydın yeminli tercüman tarafından tercüme edilmiş şekli
– Eğer kuruluş sözleşmesinde yer almıyorsa söz konusu şirketin banka hesap bilgileri,
– Açılacak olan şubenin her türlü faaliyetinden ana şirketin sorumlu olacağına dair belgenin yeminli tercüman tarafından tercüme edilmiş hali.
Ülkede uygulanan Kurumlar Vergisi oranı % 10, gelir vergisi oranı ücretler için % 12’dir.

Konuya ilişkin tüm ayrıntılar Sırbistan İş Tescil Ajansı’ndan (Business Registers Agency, www.apr.gov.rs) ve Sırbistan Kalkınma Ajansı-RAS’dan (www.ras.gov.rs) elde edilebilir.

 

Dış Ticaret

Genel Durum

Güney-Doğu Avrupa, Avrupa’nın en yüksek büyüme oranına sahip ve küresel olarak da en hızlı gelişen bölgesidir.

Sırbistan’ın da taraf olduğu Merkezi Avrupa Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması-CEFTA, Güney-Doğu Avrupa ülkelerini içeren ve yaklaşık 30 milyon kişilik bir pazarı barındıran bir serbest ticaret bölgesi yaratmıştır.

Sırbistan, CEFTA Anlaşması ve yaptığı diğer bölgesel ve ikili ticaret anlaşmaları ile AB, ABD, Rusya Federasyonu, Kazakistan, Türkiye, Güneydoğu Avrupa, Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması Ülkeleri ve Beyaz Rusya’yı da kapsayan 1 milyar kişilik bir ticari pazarın merkezinde bulunmaktadır.

Sırbistan’ın dış ticaret hacmi 2015 yılı itibariyle 31,4 milyar dolar düzeyindedir. Ülke ağırlıklı olarak; demir çelik, elektrikli ve elektriksiz makineler, plastik ve plastik işleme ürünleri, hububat, sert kabuklu meyve, bakır ve bakır ürünleri ihraç etmektedir. İthalatındaki başlıca ürün grupları ise mineral yakıtlar, elektriksiz ve elektrikli makineler, otomotiv ana ve yan sanayi, plastik ve plastik ürünleri, kağıt ve kağıt ürünleridir.

Sırbistan ihracatının büyük kısmını AB ve çevresindeki Balkan ülkelerine gerçekleştirmektedir. İthalatın gerçekleştirildiği önemli ülkeler arasında ise Almanya, İtalya, Rusya Federasyonu, Çin ve Macaristan gelmektedir.

Ülkenin Dış Ticareti

Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon $)

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016
İhracat

9,8

11,8

11,4

14,6

14,8

13,3

14,8
İthalat

16,7

20

18,9

20,5

20,6

18,1

19,2
Dış Ticaret Hacmi

26,5

31,8

30,3

35,1

35,4

31,4

33,0
Dış Ticaret Dengesi

-6,9

-8,3

-7,5

-5,9

-5,8

-4,4

-4,4

Kaynak: ITC, Trade Map

İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 $)

GTIP

No

 GTIP Tanımı

2014

2015

2016

2015-2016

Değişim

%

2016
Pay

%
TOPLAM

14.843.348

13.378.934

14.838.716

10,9

100

8703

 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları

1.780.306

1.300.533

1.228.154

-5,6

8,3

8544

 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik kablolar

547.033

506.130

663.348

31,1

4,5

4011

 Kauçuktan yeni dış lastikler

398.780

397.064

432.546

8,9

2,9

8501

 Elektrik motorları, jeneratörler

25.678

84.192

387.130

359,8

2,6

1005

 Mısır

507.216

389.587

371.785

-4,6

2,5

0811

 Meyveler ve sert çekirdekli meyveler (dondurulmuş)

363.307

379.390

351.909

-7,2

2,4

2402

 Tütün/tütün yerine geçen maddelerden purolar, sigarillolar ve sigaralar

142.866

217.951

279.613

28,3

1,9

9401

 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları

169.291

210.265

248.334

18,1

1,7

7208

 Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik 600mm. Fazla

192.102

234.313

244.006

4,1

1,6

7403

 Arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır alaşımları

127.046

147.306

229.769

56,0

1,5

6115

 Çorap; külotlu, kısa; uzun konçlu, soketler (örme)

261.808

191.717

218.190

13,8

1,5

3004

 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

237.390

210.386

215.293

2,3

1,5

8503

 Elektrik motor, jeneratör, elektrojen grupları aksam, parçaları

258.634

245.475

194.005

-21,0

1,3

8708

 Kara taşıtları için aksam, parçaları

179.015

182.137

189.700

4,2

1,3

8418

 Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları

200.450

173.195

187.777

8,4

1,3

4811

 Kağıt/karton, selüloz vatka ve selüloz liften tabakalar

186.927

175.096

175.581

0,3

1,2

3917

 Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb.

140.904

146.950

164.636

12,0

1,1

3901

 Etilen polimerleri (ilk şekillerde)

142.025

123.933

156.191

26,0

1,1

2710

 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

321.293

185.506

153.995

-17,0

1,0

3923

 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül

153.952

141.548

150.289

6,2

1,0

9403

 Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları

125.236

127.172

142.321

11,9

1,0

7606

 Alüminyum sac, levha ve şeritler, kalınlık>0, 2mm

172.438

162.118

137.874

-15,0

0,9

0808

 Elma, armut ve ayva (taze)

87.741

109.994

137.707

25,2

0,9

2716

 Elektrik enerjisi

84.010

95.569

134.506

40,7

0,9

1001

 Buğday ve mahlut

92.441

86.082

134.464

56,2

0,9

1701

 Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz (katı halde)

129.922

88.820

124.823

40,5

0,8

8413

 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri

98.725

100.390

120.947

20,5

0,8

6403

 Ayakkabı; yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni vb. kösele

106.195

100.272

119.876

19,6

0,8

3402

 Yıkama, temizleme müstahzarları-sabunlar hariç

79.919

96.669

117.808

21,9

0,8

1512

 Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları (kimyasal olarak değiştirilmemiş)

98.176

90.945

116.616

28,2

0,8

7326

 Demir/çelikten diğer eşya

131.920

109.387

107.786

-1,5

0,7

8516

 Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar (şofbenler)

114.561

90.873

106.616

17,3

0,7

6406

 Ayakkabı aksamı, iç taban, topuk rampası, getr, tozluk, dolak vb.

121.039

97.616

101.986

4,5

0,7

2202

 Sular (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş)

96.138

82.863

97.642

17,8

0,7

8536

 Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı

89.620

82.251

91.398

11,1

0,6

1905

 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs.

98.156

84.164

91.007

8,1

0,6

7308

 Demir/çelikten inşaat ve aksamı

87.658

80.912

89.203

10,2

0,6

7209

 Demir/çelik yassı mamul, soğuk haddelenmiş kaplanmış (600mm.den geniş)

17.780

42.122

87.003

106,6

0,6

2106

 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları

85.733

75.884

84.156

10,9

0,6

2309

 Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar

66.400

65.286

82.108

25,8

0,6

Kaynak: ITC, Trade Map

İthalatında Başlıca Ürünler (1 000 $)

GTIP

No

 GTIP Tanımı

2014

2015

2016

2015-2016

Değişim

%

2016
Pay

%
TOPLAM

20.608.585

18.210.171

19.219.993

5,5

100

8708

 Kara taşıtları için aksam, parçaları

1.425.944

1.062.403

872.382

-17,9

4,5

2709

 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)

1.105.712

766.126

688.005

-10,2

3,6

8703

 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları

466.720

566.131

537.204

-5,1

2,8

3004

 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

569.172

496.964

518.457

4,3

2,7

2711

 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar

807.491

623.078

381.449

-38,8

2,0

2710

 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

666.488

414.312

352.942

-14,8

1,8

8517

 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar

281.160

285.626

313.469

9,7

1,6

8544

 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik kablolar

221.088

197.130

217.446

10,3

1,1

2601

 Demir cevherleri ve konsantreleri

107.086

110.865

144.817

30,6

0,8

3901

 Etilen polimerleri (ilk şekillerde)

152.244

152.443

142.795

-6,3

0,7

7601

 İşlenmemiş alüminyum

157.929

146.777

134.735

-8,2

0,7

2704

 Taşkömürü, linyit ve turbdan elde edilen kok/sömikok, karni kömürü

71.573

103.008

129.204

25,4

0,7

8536

 Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı

87.131

94.605

125.752

32,9

0,7

8704

 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar

99.432

95.702

116.234

21,5

0,6

2603

 Bakır cevherleri ve konsantreleri

–

90.811

115.856

27,6

0,6

8471

 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri

148.519

150.105

112.147

-25,3

0,6

4810

 Bir/iki yüzü kaolin, inorganik madde sıvanmış kağıtlar

59.876

72.443

111.439

53,8

0,6

3402

 Yıkama, temizleme müstahzarları-sabunlar hariç

115.783

101.755

111.348

9,4

0,6

2401

 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri

41.844

68.774

107.425

56,2

0,6

3102

 Azotlu mineral/kimyasal gübreler

102.535

104.293

106.851

2,5

0,6

8701

 Traktörler

96.691

115.453

105.164

-8,9

0,5
3920 Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar

98.756

106.886

104.936

-1,8

0,5

3105

 Azot, fosfor ve potasyum gibi; iki/üçünün karışımları

84.562

86.558

102.956

18,9

0,5

3907

 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksit-alkid reçineler vb. (ilk şekilde)

122.961

102.724

99.145

-3,5

0,5

3926

 Plastikten diğer eşya

77.147

83.027

95.587

15,1

0,5

8603

 Kendinden hareketli demiryolu tramvay vagonları

28.918

76.947

94.504

22,8

0,5

7308

 Demir/çelikten inşaat ve aksamı

91.902

82.368

92.297

12,1

0,5

7408

 Bakır teller

130.715

112.261

91.247

-18,7

0,5

8501

 Elektrik motorları, jeneratörler

43.067

71.079

90.308

27,1

0,5

9401

 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları

79.764

85.264

89.698

5,2

0,5

4107

 Sığır ve atların dabaklanmış ve hazırlanmış deri ve köselesi

99.654

82.366

87.068

5,7

0,5

3808

 Haşarat öldürücü, dezenfekte edici, zararlıları yok edici

149.593

114.051

80.152

-29,7

0,4

3923

 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül

203.702

81.319

79.842

-1,8

0,4

2716

 Elektrik enerjisi

150.032

95.295

78.652

-17,5

0,4

8414

 Hava-vakum pompası, hava/gaz kompresörü, vantilatör, aspiratör

67.260

65.340

78.362

19,9

0,4

8443

 Matbaacılığa mahsus baskı makineleri, yardımcı makineler

69.917

75.848

76.696

1,1

0,4

4819

 Kağıt/karton vb. esaslı kutu, kılıf, torba vb. eşya

56.903

63.651

74.880

17,6

0,4

8418

 Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları

73.238

71.140

74.232

4,3

0,4

3902

 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde)

77.149

77.337

72.699

-6,0

0,4

8413

 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri

65.241

65.453

72.405

10,6

0,4

Kaynak: ITC-Trade Map

Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti

Ülkelere Göre İhracat (1 000 $)

 

ÜLKELER

2014

2015

2016

2015-2016

Değişim

%

2016

Pay

%
DÜNYA

14.843.348

13.378.934

14.838.716

10,9

100
İtalya

2.576.939

2.162.974

2.164.725

0,1

14,6
Almanya

1.773.186

1.672.588

1.938.150

15,9

13,1
Bosna Hersek

1.318.985

1.172.057

1.228.481

4,8

8,3
Romanya

829.556

745.626

845.647

13,4

5,7
Rusya Federasyonu

1.029.133

724.826

793.646

9,5

5,3
Karadağ

756.101

678.725

722.650

6,5

4,9
Makedonya

603.264

523.668

587.126

12,1

4,0
Hırvatistan

458.794

443.109

513.855

16,0

3,5
Macaristan

378.337

356.752

476.904

33,7

3,2
Slovenya

471.114

416.858

475.961

14,2

3,2
Bulgaristan

384.022

380.814

422.389

10,9

2,8
Fransa

417.788

409.854

413.426

0,9

2,8
Avusturya

352.082

352.010

374.941

6,5

2,5
Çek Cumh.

357.533

306.667

367.296

19,8

2,5
Polonya

295.843

281.793

335.711

19,1

2,3
Slovakya

209.379

220.754

301.880

36,7

2,0
Türkiye

230.853

248.915

269.346

8,2

1,8
Birleşik Krallık

153.741

196.969

265.535

34,8

1,8
ABD

312.694

250.695

245.320

-2,1

1,7
Belçika

213.081

165.866

183.456

10,6

1,2
Hollanda

150.001

152.388

176.219

15,6

1,2
İspanya

123.925

137.972

161.949

17,4

1,1
Yunanistan

167.137

149.860

147.464

-1,6

1,0
İsviçre

99.217

89.992

110.851

23,2

0,7
Arnavutluk

127.209

101.911

99.226

-2,6

0,7
B.A.E.

20.575

39.218

89.980

129,4

0,6
İsveç

66.960

69.289

86.987

25,5

0,6
Ukraine

100.798

63.720

76.554

20,1

0,5
Suudi Arabistan

5.245

31.115

72.237

132,2

0,5
Hong Kong

70.339

62.671

58.123

-7,3

0,4
Mısır

35.427

42.473

57.489

35,4

0,4
Japonya

6.753

42.340

55.536

31,2

0,4
Danimarka

48.012

58.070

53.261

-8,3

0,4
Cezayir

26.631

16.944

44.135

160,5

0,3
Beyaz Rusya

72.787

37.755

31.151

-17,5

0,2
Kanada

18.200

18.630

26.924

44,5

0,2
Çin

14.206

20.245

25.269

24,8

0,2
Kazakistan

16.846

24.400

24.263

-0,6

0,2
Bangladeş

5.865

22.253

23.569

5,9

0,2
İsrail

17.528

19.109

22.793

19,3

0,2

Kaynak: ITC-Trade Map
 Ülkelere Göre İthalat (1 000 $)

ÜLKELER

2014

2015

2016

2015-2016

Değişim

%

2016

Pay

%
DÜNYA

20.608.585

18.210.171

19.219.993

5,5

100
Almanya

2.426.470

2.256.268

2.472.003

9,6

12,9
İtalya

2.308.840

1.922.739

1.983.388

3,2

10,3
Çin

1.561.097

1.540.212

1.601.703

4,0

8,3
Rusya Federasyonu

2.340.354

1.748.539

1.510.421

-13,6

7,9
Macaristan

1.017.704

866.920

882.541

1,8

4,6
Polonya

983.328

761.903

833.563

9,4

4,3
Türkiye

589.747

578.854

667.472

15,3

3,5
Avusturya

642.552

533.334

583.305

9,4

3,0
Fransa

575.357

534.029

576.621

8,0

3,0
Slovenya

561.636

549.151

568.340

3,5

3,0
Romanya

587.344

517.254

552.407

6,8

2,9
Çek Cum.

459.529

407.582

482.485

18,4

2,5
Hırvatistan

546.341

515.786

481.891

-6,6

2,5
Bosna Hersek

534.407

428.733

444.910

3,8

2,3
Belçika

379.012

355.501

440.008

23,8

2,3
Bulgaristan

410.535

334.767

361.845

8,1

1,9
ABD

281.312

291.580

330.336

13,3

1,7
Hollanda

358.781

292.175

315.094

7,8

1,6
Yunanistan

304.930

269.250

292.176

8,5

1,5
İspanya

241.574

237.350

262.189

10,5

1,4
Slovakya

319.246

249.699

250.137

0,2

1,3
Ukraine

162.193

162.242

222.792

37,3

1,2
Makedonya

252.215

203.477

212.197

4,3

1,1
Birleşik Krallık

241.927

221.781

212.161

-4,3

1,1
İsviçre

244.109

284.973

205.245

-28,0

1,1
Irak

–

1

177.404

177.400

0,9
İsveç

225.445

162.054

164.767

1,7

0,9
Danimarka

115.935

132.058

147.332

11,6

0,8
Vietnam

88.108

105.275

142.228

35,1

0,7
Hindistan

139.860

139.964

132.972

-5,0

0,7
G. Kore

119.787

119.222

132.339

11,0

0,7
Japonya

107.524

109.647

113.851

3,8

0,6
İrlanda

90.696

84.487

91.484

8,3

0,5
Brezilya

101.585

79.455

86.253

8,6

0,4
Finlandiya

116.989

80.188

83.337

3,9

0,4
Karadağ

67.044

62.778

64.213

2,3

0,3
Tayvan

53.556

52.002

62.906

21,0

0,3
Tayland

45.792

45.363

56.994

25,6

0,3
Mısır

15.064

15.092

55.132

265,3

0,3
Kazakistan

198.049

142.155

53.558

-62,3

0,3

Kaynak: ITC-Trade Map

 

Dış Ticaret politikası ve Vergiler

Dış Ticaret Politikası

Sırbistan, 2007 yılında Merkezi Avrupa Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması-CEFTA’yı onaylamıştır. Ayrıca, Türkiye (2010), Rusya Federasyonu ve Beyaz Rusya ile Serbest Ticaret Anlaşmaları bulunmaktadır.

Katılım müzakerelerinin yürütüldüğü AB, Sırbistan menşeli ürünlere gümrük vergisi uygulamamaktadır.

Ayrıca, ABD ile de tercihli ticaret anlaşması bulunmaktadır.

Sırbistan’da dış ticaret ile ilgili konuları düzenleyen başlıca yasalar Dış Ticaret İşlemleri Yasası, Gümrük Yasası, Gümrük Tarifeleri Yasası ve İthalat ve İhracat Rejimlerinde Ürünlerin Sınıflandırılması Yasasıdır. Yasa temel olarak, dış ticaretin liberal olduğunu ve herhangi bir kısıtlamanın bulunmadığını belirtmektedir. Sırbistan Dış Ticaret Yasası, özellikle bir öncekine kıyasla, daha liberal bir yaklaşımla hazırlanmıştır.

1 Ocak 2004’ten beri yürürlükte olan Gümrük Yasası ise Avrupa Birliği standartlarına göre ve AB’nin gümrük yasaları esas alınarak hazırlanmıştır. Sırbistan dış ticaret ile ilgili yasalarını düzenlerken Dünya Ticaret Örgütü, Dünya Gümrük Örgütünün tavsiyelerini dikkate almakta ve GATT tarafından belirlenen düzenlemelere ve AB’nin düzenlemelerine uyum sağlamayı hedeflemektedir.

Sırbistan gümrükleri, halen ithalat sürecine ürünler üzerindeki kontrolünü devam ettirmektedir. Bu durum ürünlerin ithalatında çeşitli sıkıntılara ve gecikmelere neden olabilmektedir fakat bu durumun ortadan kaldırılması için düzenlemeler yapılmaya devam edilmektedir. Diğer taraftan her ne kadar ithalat yasalarla basitleştirilmiş olsa da uygulamada henüz tam anlamıyla uyum sağlanamamıştır. Sırbistan Gümrük Kurumu uygulamanın yasalara uygun yapılabilmesi için çalışmalarına devam etmektedir.

Sırbistan yasalarında dış ticaret ile ilgili herhangi bir kısıtlama bulunmamakla birlikte bazı ürünlerin ithalatında çeşitli sınırlandırmalar mevcuttur. Örnek olarak bazı eczacılık ürünleri, değerli metaller, silah vb. çeşitli ürünlerin ithalatı için lisans gerekliliği bulunmaktadır.

Tarifeler ve Diğer Vergiler

Sırbistan Dünya Gümrük Örgütünün üyesidir ve Armonize Sistem Konvansiyonuna taraf ülke konumundadır. Buna ek olarak AB’nin ortak nomanklatürüne de uyum sağlanmıştır. Gümrük vergileri ithal edilen ürünün gümrük değeri esas alınarak hesaplanmaktadır. Sırbistan Gümrük Yasası, gümrük değerlendirme ile ilgili düzenlemelerde GATT’ı esas almaktadır.

Gümrük politikası aşağıdaki sektörleri korumayı amaçlamaktadır:
– Tarım
– Deri sanayii
– Mobilya sanayii
– Tekstil sanayii
– Elektrikli ev aletleri

Ayrıca Sırbistan’da üretilemeyen yarı mamuller, hammaddeler, ihracata yönelik üretim yapan ile iç talebin yüksek olduğu sektörlerin kullandığı girdilerin ithalatında diğer ürünlere nazaran göreceli olarak daha düşük gümrük vergisi uygulanmaktadır.

Bu sektörlerin başlıcaları ise;
– Kara metalürji
– Renkli metaller
– Alüminyum
– Ağaç ürünleri
– Tekstil sanayiidir.

Sırbistan’daki gümrük vergileri genelde % 0 ile % 30 arasında değişmektedir. Sigara ve GTİP 24022090 altında yer alan ürünlerde gümrük vergisi ise % 57,6’dır.

Ülkede petrol türevleri, tütün mamulleri, alkollü içecekler ve kahve vb. ürünlerde %33 oranında özel tüketim vergisi bulunmaktadır. KDV oranı % 20’dir. İlaç, temel gıda ürünleri, gazete, otel hizmetleri gibi bazı ürünlerde KDV % 8 oranında uygulanmaktadır.

Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar

Sırbistan Standardizasyon Enstitüsü (SSE), ülkedeki tek ulusal standart kurumudur ve Standardizasyon Yasası ile kurulmuştur. Enstitü, standartların geliştirilmesinden sorumludur. Standartlar yasada gönüllülük esasına dayanmakla birlikte zorunlu olan standartlar da mevcuttur. Zorunlu standartların teknik düzenlemeler olarak düzenlenip düzenlenmemesi veya ortadan kaldırılması konusundaki çalışmalar devam etmektedir. Sırbistan’da mevcut standartlar Dünya Ticaret Örgütü ölçütlerine göre revize edilmektedir. Bu nedenle ticarete teknik açıdan engel olunması durumu da ortadan kalkmaktadır.

1 Ocak 2006 tarihinde yürürlüğe giren Standartlar Yasasına göre, standartlar ISO, IEC, CEN, CENELEC tarafından kullanılan resmi dillerden birinde de yayınlanmak durumundadır. SSE yayım dili olarak İngilizceyi seçmiştir.

Ekonomik ve Bölgesel Kalkınma Bakanlığı standartlardan, teknik düzenlemelerden ve akreditasyondan sorumludur. Bu alandaki yasal düzenlemeler söz konusu Bakanlık tarafından gerçekleştirilmektedir. Ayrıca her Bakanlık kendi faaliyet alanına giren konularda teknik düzenlemelerin yapılmasından sorumludur.

Teknik Düzenlemeler, Uygunluk Değerlendirme Prosedürü Yasasına göre teknik düzenlemeye tabi bulunan bir ürün gerekli sertifikalara sahip olmadığı ve uygunluk değerlendirmesinden geçmediği sürece satılamaz ve kullanılamaz. Teknik düzenlemeler mevcut bulunan herhangi bir standarda atıfta bulunabilir veya o standardı içerebilir. Ekonomik ve Bölgesel Kalkınma Bakanlığı teknik düzenlemeler ile ilgili kayıtları tutmakla yükümlüdür. Uygunluk değerlendirmesi ile ilgili süreç doğrudan teknik düzenlemenin içinde veya atıfta bulunulan standartta yer alabilir. Uygunluk sertifikası Bakanlık tarafından yetkilendirilen kuruluşlar tarafından verilebilmektedir.

Tarım, Orman ve Su Yönetimi Bakanlığı dış ticarette tarım ve gıda ürünlerinin kalite kontrolünden sorumludur. Dış Ticarette Tarım ve Gıda Ürünlerinin Kalite Kontrolü Yasası, ithal ve ihraç edilen ürünlere, paketleme, deklarasyon, etiketleme ve nakliye konularında kalite koşullarına uygunluk ile ilgili olarak uygulanmaktadır. Kalite ile ilgili sertifikalar söz konusu Bakanlığın bünyesinde bulunan bölümleri tarafından hazırlanmaktadır. Sertifikalandırılmış her urun sertifika ile ilgili işareti taşımak zorundadır. İşaret, urunun gerekli olan testlerden geçtiğini ve ilgili düzenlemelere uygun olduğunu simgelemektedir.

Uygunluk işareti olarak Sırbistan’ın kullandığı yerel işaret veya CE işareti kullanılabilmektedir. Sırbistan’ın yerel işareti, ürünün teknik gerekleri karşıladığını ve gerekli uygunluk surecinden geçtiğini belirtmektedir. İşaret büyük `A` harfinin eşkenar üçgenin üç kösesinde yer almasından oluşmaktadır. İşaretin ürüne görünebilir şekilde konması gerekmektedir, eğer ürüne iliştirilmesi mümkün değilse paketine eklenmeli ve urunun yanında verilen dokumalarda da belirtilmelidir.

Türkiye ile Ticaret

Genel Durum

Gerek ikili ekonomik ilişkiler gerekse Türk ürünlerinin AB’ye ulaşımı açısından Sırbistan Türkiye için kilit bir ülke konumundadır.

2016 yılı itibariyle söz konusu ülkeye ihraç ettiğimiz ürünler kumaş, elektriksiz makineler, kabuklu meyveler, örme eşya, yaş meyve sebze, plastik ve plastik eşya, otomotiv ana ve yan sanayi, demir çelikte eşya, kağıt ürünleridir. İthalatımızdaki önemli ürünler ise; demir çelik, petrol yağları, sentetik kauçuk, arıtılmış bakır, bakır alaşımlarıdır.

2010 yılında iki ülke arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması ile Sırp menşeli sanayi ürünlerinin Türkiye’ye gümrüksüz olarak ihracatına izin verilmekte, Türk menşeli sanayi ürünlerinin çoğunun Sırbistan’a ithalatı gümrüksüz yapılmakta, geri kalan sanayi ürünlerinin gümrük vergileri ise 2015 yılına kadar kademeli olarak sıfırlanmıştır.

Tarım ürünlerinde ise gümrük vergileri kalmakla birlikte, ayrıca belirlenen bazı ürünlerde “en fazla tercihe şayan ülke” (Most Favored Nation-MFA) statüsü uygulanmaktadır.

Türkiye ile Sırbistan arasındaki dış ticaret global ekonomik krizden olumsuz yönde etkilenmiştir. 2016 yılında ticaret hacmi bir önceki yıla kıyasla % 19 artarak 870 milyon dolar civarında gerçekleşmiştir. Yine de iki ülke arasındaki ticaretin gerçek potansiyeli yansıtmadığı ve Sırbistan pazarında ülkemiz firmaları açısından önemli fırsatlar olduğu düşünülmektedir.

Türkiye-Sırbistan Dış Ticaret Değerleri (1 000 $)

Yıl

İhracat

İhracat

Değişim

%

İthalat

İthalat

Değişim

%

Hacim

Denge

2006

278.784

49.081

327.866

229.703

2007

475.096

70,4

70.703

44,1

545.800

404.393

2008

458.103

-3,6

61.705

-12,7

519.808

396.397

2009

306.470

-33,1

55.897

-9,4

362.367

250.574

2010

306.115

-0,1

109.524

95,9

415.638

196.591

2011

354.670

15,9

213.301

94,8

567.971

141.369

2012

380.869

7,4

205.538

-3,6

586.407

175.332

2013

440.729

15,7

251.957

22,6

692.686

188.772

2014

506.419

14,9

273.901

8,7

780.320

232.518

2015

492.472

-2,8

238.299

-13

730.771

254.173

2016

581.670

18,1

288.237

21,0

869.907

293.433

2016 (1-6)

288.962

21,6

139.357

9,0

428.320

149.605

2017 (1-6)

325.798

12,7

213.407

53,1

539.205

112.391

Kaynak: TÜİK (ITC-Trade Map’te yayınlanan rakamlar Kosova verilerini de içermektedir)

Türkiye’nin Sırbistan’a İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 $)

GTİP No Ürün Adı

2014

2015

2016

2015-2016

Değişim

%

2016

Pay

%
Genel Toplam

506.419.148

492.472.022

581.670.242

18,1

100,0
6006 Diğer örme veya kroşe mensucat

32.650.151

28.357.255

35.176.044

24,0

6,0
8703 Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar

9.219.400

14.509.624

23.116.988

59,3

4,0
8708 Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar

17.793.577

14.518.413

18.833.684

29,7

3,2
0805 Turunçgiller (taze/kurutulmuş)

13.259.005

13.453.469

17.440.274

29,6

3,0
4819 Kağıttan, kartondan, selüloz vatkadan veya selüloz lif tabakalarından kutu, mafhaza, torba vb.

12.512.818

14.718.496

15.795.578

7,3

2,7
6004 Diğer örme veya kroşe mensucat (en>3cm, elastomerik/kauçuk iplik=>%5) (61 pozisyonundakiler hariç)

12.982.788

12.601.116

14.298.314

13,5

2,5
5208 Pamuklu mensucat (ağırlık itibariyle % 85 veya daha fazla pamuk içerenler)(m2. ağırlığı 200 gr.ı geçen

12.358.987

10.618.223

11.920.227

12,3

2,0
5902 Naylon, poliamid, poliester vb.esaslı iç ve dış lastiği için mensucat

14.451.690

14.126.075

11.128.660

-21,2

1,9
8418 Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve dondurucu cihazlar ve ısı pompaları

12.061.066

8.646.189

9.613.560

11,2

1,7
8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar

6.347.262

7.656.387

9.573.690

25,0

1,6
3920 Plastikten diğer levha, plaka, şerit, film, folye (gözeneksiz)

8.086.851

8.488.609

8.825.563

4,0

1,5
7604 Aluminyumdan çubuklar ve profiller

7.483.397

7.624.482

8.696.950

14,1

1,5
8528 Monitörler ve projektörler, televizyon alıcı cihazları

12.759.641

12.901.422

8.235.336

-36,2

1,4
7326 Demir veya çelikten diğer eşya

853.349

1.357.856

7.185.335

429,2

1,2
8516 Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar, ortam ısıtıcıları, saç ve el kurutucuları, ütüler vb.

5.749.731

5.565.524

7.178.496

29,0

1,2
5209 Pamuklu mensucat (ağırlık itibariyle % 85 veya daha fazla pamuk içeren ve m2 ağırlığı 200 gr.ı geçen

8.952.629

6.540.587

7.131.150

9,0

1,2
8450 Ev veya çamaşırhane tipi yıkama makinaları (yıkama ve kurutma tertibatı bir arada olanlar dahil)

5.490.497

6.880.164

7.113.059

3,4

1,2
6109 Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç giyim eşyası (örme veya kroşe)

5.472.170

5.318.155

6.334.360

19,1

1,1
8544 İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiber kablolar

2.657.310

5.150.157

5.684.432

10,4

1,0
8702 10 veya daha fazla kişi taşımaya mahsus (sürücü dahil) motorlu taşıtlar

1.175.016

6.710.688

5.653.583

-15,8

1,0
9619 Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri ve benzeri hijyenik eşya

7.427.440

6.053.631

5.649.823

-6,7

1,0
8415 Klima cihazları (motorlu bir vantilatör ile nem ve ısıyı değiştirmeye mahsus tertibatı olanlar)

7.638.937

5.854.717

5.468.980

-6,6

0,9
7219 Paslanmaz çelikten yassı hadde mamulleri (genişliği 600 mm. veya fazla olanlar)

1.468.705

1.249.729

5.370.647

329,7

0,9
5205 Pamuk ipliği (dikiş ipıiği hariç) (ağırıık itibariyıe pamuk oranı >=%85 ve perakende olarak satılacak

3.703.000

3.350.919

5.017.201

49,7

0,9
7413 Bakırdan demetlenmiş teller, kablolar, örme halatlar ve benzerleri (elektrik için izole edilmiş olan)

336.822

415.956

4.979.608

1097,1

0,9
2401 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri

1.459.732

2.680.075

4.959.572

85,1

0,9
7408 Bakır teller

1.536.987

1.692.153

4.816.570

184,6

0,8
8422 Bulaşık, şişe vb. yıkama ve kurutma makinaları, şişe, kutu çuval vb. doldurma, etiketleme makinaları

4.300.606

4.387.639

4.551.994

3,7

0,8
3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

3.697.349

4.201.111

4.302.576

2,4

0,7
5407 Sentetik filament ipliklerinden dokunmuş mensucat

5.861.612

3.808.456

4.224.396

10,9

0,7
6302 Yatak çarşafı, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezleri

3.017.598

2.636.609

4.169.604

58,1

0,7
3401 Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar

5.692.431

4.194.894

4.147.929

-1,1

0,7
6403 Dış tabanı kauçuktan, plastik maddeden, tabii veya terkip yoluyla elde edilen köseleden ve yüzü deri

3.047.278

3.399.016

4.115.168

21,1

0,7
6204 Kadınlar ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket, blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.(yüzm

3.679.624

4.252.140

4.029.015

-5,2

0,7
6110 Kazaklar, süveterler, hırkalar, yelekler ve benzeri eşya (örme veya kroşe)

2.393.274

2.455.587

3.974.488

61,9

0,7
5603 Dokunmamış mensucat (emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş olsun olmasın)

2.395.943

3.647.761

3.904.106

7,0

0,7
7217 Demir veya alaşımsız çelikten teller

5.203.322

4.264.181

3.801.278

-10,9

0,7
7322 Demir veya çelikten elektriksiz merkezi ısıtmaya mahsus radyatör, motorlu hava püskürtücüler, bunlar

4.272.384

3.478.701

3.778.587

8,6

0,6
8701 Traktörler

1.364.148

3.040.446

3.732.737

22,8

0,6
2402 Tütün/tütün yerine geçen maddelerden purolar, sigarillolar ve sigaralar

–

45.713

3.705.503

8006,0

0,6

Kaynak: TÜİK (ITC-Trade Map’te yayınlanan rakamlar Kosova verilerini de içermektedir).

 

Türkiye’nin Sırbistan’dan İthalatında Başlıca Ürünler (1 000 ABD Doları)

GTİP No

 Ürün Adı

2014

2015

2016

2015-2016

Değişim

%

2016

 Pay

%
Genel Toplam

273.901.263

238.298.537

288.236.886

21,0

100,0

7403

 Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham)

34.855.970

37.944.596

98.906.139

160,7

34,3

4011

 Kauçuktan yeni dış lastikler

12.170.332

14.122.556

27.282.545

93,2

9,5

7210

 Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamulleri, genişliği 600 mm veya daha fazla olanlar (kapla

14.510.323

16.427.151

17.966.195

9,4

6,2

8703

 Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (yarış

37.865.657

22.103.044

15.247.501

-31,0

5,3

8413

 Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun olmasın) ve sıvı elevatörleri

5.508.973

10.598.511

14.009.179

32,2

4,9

7612

 Aluminyumdan depo, fıçı, varil, vb. Kaplar; hacmi<=300 lt (sıkıştırılmış veya sıvılaştırılmış gaz iç

1.972.279

5.097.052

9.559.663

87,6

3,3

7108

 Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde)

7.746.588

6.583.648

7.672.352

16,5

2,7

2915

 Doymuş asiklik monokarboksilik asitler ve bunların türevleri

2.723

960

5.737.343

597539,9

2,0

4002

 Sentetik kauçuk veya sıvı yağlardan türetilen taklit kauçuk (ilk şekillerde, veya levha, tabaka, şerit)

3.882.819

1.560.307

5.078.648

225,5

1,8

1206

 Ayçiçeği tohumu

620.994

160

4.613.465

2883316

1,6

7411

 Bakırdan ince ve kalın borular

9.791.839

7.444.258

4.490.595

-39,7

1,6

9401

 Oturmaya mahsus mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları

82.568

24.642

4.262.142

17196,3

1,5

3402

 Yıkama, temizleme müstahzarları (sabunlar hariç)

1.723.488

3.303.590

3.915.617

18,5

1,4

7326

 Demir veya çelikten diğer eşya

519.163

17.294

3.507.203

20179,9

1,2

4810

 Bir veya iki yüzü kaolin (çin kili) veya diğer inorganik maddeler ile sıvanmış kağıt ve kartonlar

10.252.326

4.408.577

2.827.322

-35,9

1,0

3902

 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde)

3.872.999

8.044.297

2.718.019

-66,2

0,9

7204

 Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları veya bunların eritilmesi ile elde dilmiş külleri

18.929.440

2.259.613

2.503.741

10,8

0,9

4016

 Sertleştirilmemiş vulkanize kauçuktan diğer eşya

2.847.280

3.202.223

2.402.926

-25,0

0,8

3917

 Plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanları (manşon, nipel, dirsek, flanşlar, vb.)

2.253.456

3.147.700

2.187.128

-30,5

0,8

4707

 Kağıt ve karton döküntü ve kırpıntıları

106.361

664.667

1.974.199

197,0

0,7

4418

 Ağaçtan bina ve inşaat için marangozluk, mamülleri, doğrama parçaları

1.338.738

1.946.546

45,4

0,7

3923

 Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus malzeme, tıpa, kapak, kapsül ve diğer kapaklar

489.064

324.710

1.803.093

455,3

0,6

2309

 Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar

539.239

857.515

1.726.446

101,3

0,6

2401

 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri

722.063

969.608

1.653.205

70,5

0,6

8422

 Bulaşık, şişe vb. yıkama ve kurutma makinaları, şişe, kutu çuval vb doldurma, etiketleme makinaları

2.574

256.722

1.639.608

538,7

0,6

7208

 Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri (genişlik >= 600 mm) (sıcak haddelenmiş)

784.157

1.393.329

1.411.247

1,3

0,5

6203

 Erkekler ve erkek çocuk için takım elbise, takım, ceket, blazer, pantolon, tulum ve şort

511.084

1.946.466

1.330.888

-31,6

0,5

3004

 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

61.083

1.323.208

2066,2

0,5

1005

 Mısır

28.544.137

26.892.882

1.302.282

-95,2

0,5

8708

 Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar

835.745

545.812

1.230.190

125,4

0,4

8516

 Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar, ortam ısıtıcıları, saç ve el kurutucuları, ütüler vb.

31.823

206

1.125.214

546120,4

0,4

3901

 Etilen polimerleri (ilk şekillerde)

5.127.076

3.694.569

1.057.726

-71,4

0,4

4403

 Yuvarlak ağaçlar

102.751

601.615

1.043.557

73,5

0,4

4407

 Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalınlık > 6 mm

706.324

1.000.817

1.037.457

3,7

0,4

6806

 Cüruf yünü, kaya yünü vb. mineral yünler; genleştirilmiş vermikulit, genleştirilmiş kil vb.

1.426.062

666.998

962.557

44,3

0,3

1205

 Rep veya kolza tohumları

150

948.210

100

0,3

3001

 Tedavide kullanılan guddeler ve diğer organlar; heparin ve tuzları

148.404

1.072.110

908.572

-15,3

0,3

8501

 Elektrik motorları ve jeneratörler [elektrik enerjisi üretim (elektrojen) grupları hariç]

268.039

545.206

894.571

64,1

0,3

8443

 Baskı yapmaya mahsus makinalar; kopyalama ve faks makinaları; bunların aksam, parça ve aksesuarları

31.001

245.626

889.006

261,9

0,3

4102

 Koyun ve kuzuların ham derileri

3.731.333

990.874

826.336

-16,6

0,3

Kaynak: TÜİK (ITC-Trade Map’te yayınlanan rakamlar Kosova verilerini de içermektedir).

 

İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller
İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller

Anlaşma Adı

İmza Tarihi
Ticaret Anlaşması

14.04.1971
Uzun Vadeli Ekonomik, Teknik, Sınaî ve Bilimsel İşbirliği Anlaşması

12.05.1976
YKTK Anlaşması

02.03.2001
Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması

29.08.2002
Gümrük İdarelerinin Karşılıklı Yardımlaşmasına Dair Anlaşma

06.02.2002
Turizm İşbirliği Anlaşması

12.02.2004
ÇVÖ Anlaşması

Ekim 2005
Serbest Ticaret Anlaşması

01.06.2009

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı, Anlaşmalar Genel Müdürlüğü

İki ülke arasında çok eski tarihlere dayanan siyasi ve ekonomik ilişkiler son yıllarda giderek önemini artırmıştır.

Sınırlar olmasa da her iki ülke de birbirlerini “komşu ülke” olarak görmekte ve gerek uluslararası ilişkilerde gerekse ticari ilişkilerde işbirliği olanaklarını geliştirmektedir.

Türkiye ile Sırbistan Arasında Serbest Ticaret Anlaşması (STA), Türkiye-Dünya Ticaret Köprüsü 2009 ve Ticaret Bakanları Zirvesi vesilesi ile 1 Haziran 2009 tarihinde İstanbul’da imzalanmış ve 2010 yılında yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Anlaşma ile taraflar arasındaki ticari ve ekonomik işbirliğinin artırılması ve güçlendirilmesi, uygun rekabet koşullarının yaratılması, karşılıklı yatırımların teşvik edilmesi ve tarafların üçüncü ülke piyasalarındaki ticaret ve işbirliğinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Anlaşma, sanayi ürünlerindeki gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ve eş etkili vergi ve önlemlerin kaldırılması başta olmak üzere, ticarette teknik engeller, tarım ürünlerindeki taviz değişimi, hayvan ve bitki sağlığı önlemleri, iç vergilendirme, yapısal uyum, damping, acil durumlar, devlet tekelleri, korunma önlemleri, ödemeler, menşe kuralları, devlet yardımları, fikri, sınai ve ticari mülkiyet hakları, kamu ihaleleri ve kurumsal hükümler konularında düzenlemeler içermektedir.

Bu Anlaşma ile sanayi mallarında, Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte; Sırbistan menşeli sanayi mallarının Türkiye’ye ithalatında uygulanan gümrük vergileri sıfırlanacak, buna mukabil, Türkiye menşeli bir kısım sanayi ürünlerinin Sırbistan’a ithalatında uygulanan gümrük vergileri Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte, bir kısmı ise 1 Ocak 2010 tarihinden başlamak üzere 2, 4 ve 5 yıllık geçiş sürelerini içeren üç ayrı liste kapsamında, en uzunu 1 Ocak 2015 tarihinde olmak üzere sıfırlanması karara bağlanmıştır.

Türkiye ve Sırbistan, ticari potansiyeli olan seçilmiş tarım ürünlerinde birbirlerine sınırsız mahiyette veya tarife kontenjanları dahilinde, sıfır gümrük vergileri ile tavizler tanımışlardır.

Fuar Katılımları:

2017 Yılı Milli Katılımda Devlet Desteği Olan Fuarlar 

Fuarın Adı

Başlangıç Tarihi

Bitiş Tarihi

Şehir

Sektörü

Organizatör
BALKAN TEXTILE 2017

9

MART

2017

11 MART

2017-

BELGRAD

TEKSTİL, TEKSTİL MAKİNELERİ VE EV TEKSTİLİ

MERİDYEN
SEEBBE – 43. ULUSLARARASI YAPI FUARI

19 NİSAN

2017

23 NİSAN

2017

BELGRAD

YAPI-İNŞAAT

TÜYAP

 

2017 Yılı Bireysel Katılımda Devlet Desteği Olan Fuarlar

Fuarın Adı

Başlangıç Tarihi

Bitiş Tarihi

Şehir

Sektörü

Organizatör
SEEBBE- SOUTH EAST EUROPE BELGRADE BUILDING EXPO

19 NİSAN

2017

23 NİSAN

2017

BELGRAD

YAPI-İNŞAAT

BELGRADE FAIR
INTERNATIONAL AGRICULTURAL FAIR

13 MAYIS

2017

19 MAYIS

2017

NOVİ SAD

TARIM

NOVOSADSKI SAJAM (SAJAM FAIR)
61ST INTERNATİONAL FAİR OF TECHNİCS AND TECHNİCAL ACHİEVEMENTS – SAJMU TEHNIKE

15 MAYIS

2017

19 MAYIS

2017

BELGRAD

MAKİNE, MAKİNE AKSAMLARI VE ENDÜSTRİYEL ÜRÜNLER

BELGRADE FAIR