Karadağ

Genel Bilgiler

Coğrafi Konum

Karadağ, Güneydoğu Avrupa’da bir ülkedir. Doğusunda Arnavutluk ve Kosova, kuzeyinde Sırbistan, batısında Hırvatistan, Bosna-Hersek ve güneyinde Adriyatik Denizi yer alır. Başkenti, Podgorica’dır (eski Titograd).

Siyasi ve İdari Yapı

Karadağ dağılan Yugoslavya’yı oluşturan altı cumhuriyetten biriydi. Karadağ, 2003 yılında Sırbistan-Karadağ olarak daha esnek bir federasyonda yer almış, daha sonra 21 Mayıs 2006’da yapılan referandum ile bu federasyondan bağımsızlık kararını almış, 3 Haziran 2006’da bağımsızlığını ilan etmiştir.

Karadağ bugün Cumhuriyet idaresine sahiptir. Seçimler dört yılda bir yapılmaktadır.

Nüfus ve İşgücü Yapısı

Karadağ’ın nüfusu 2016 yılı tahminlerine göre 623.000’dir. Toplam nüfusun % 49,4’ünü erkek nüfus, % 50,6’sını kadın nüfus oluşturmakta, doğum oranı Avrupa ülkeleri genelinde olduğu gibi gittikçe azalmaktadır. Nüfusun % 64’ü şehirlerde yaşamaktadır.

Nüfusun % 45’ini Karadağlılar, % 29’unu Sırplar, % 9’unu Boşnaklar ve % 5 ‘ini Arnavutlar oluşturmaktadır.

Dini açıdan nüfusun % 72’si Ortodokslar, % 19’u Müslümanlar ve % 3,4’ü Katolikler ve % 5,6’sı diğer inançlardan meydana gelmektedir.

Karadağ’da 263.000 civarında işgücü bulunmakta olup, bunun % 5,3’ü tarımda, % 17,9’u sanayide, % 76,8’i hizmetler sektöründe çalışmaktadır. Ülke ’de % 19 düzeyinde işsizlik mevcuttur ve 15-24 yaş arası işsizlerin toplam işsizlerin içerisindeki payı % 41’dir. Bu oranla dünya sıralamasında 11. sırada yer almaktadır.

Doğal Kaynaklar ve Çevre

Karadağ’ın doğal kaynakları arasında ormanlar, boksit ve hidroelektrik enerji en önemlileridir.

Orman arazilerinin değeri, korunması, organizasyonu, çeşitliliği, yönetimi ve çevre üzerindeki etkileri açısından Karadağ ormanları Avrupa’nın en iyi ormanları arasında yer almaktadır.

Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar

Karadağ 2006 yılında bağımsızlığını ilan etmiş yeni bir Balkan ülkesidir.

Karadağ’ın üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar; UN (United Nations), IAEA (International Atomic Energy Agency), WTO (World Trade Organization), WHO (World Health Organization), ILO (International Labour Organization), INTERPOL (International Criminal Police Organization), IMF (International Monetary Fund ), WB (World Bank Group), FAO (Food and Agriculture Organization).

Genel Ekonomik Durum

Ekonomik Yapı

Oldukça küçük bir ülke olan Karadağ’ın ekonomik yapısı, turizm de dahil olmak üzere hizmet sektörü ağırlıklıdır. Alüminyum başta olmak üzere birkaç ürün dışında imalat sektörü ön planda değildir. Tarım sektörü de hizmetler sektörünün gerisinde kalmaktadır.

Karadağ, Milosevic döneminde ekonomisini federal kontrolden ve Sırbistan’dan ayırarak kendi merkez bankasını oluşturmuştur. Resmi para birimi olarak Yugoslav Dinarı yerine önce Alman Markını daha sonra da Avro’yu benimsemiş, kendi gümrük tarifelerini oluşturup, kendi bütçesini kendisi idare etmeye başlamıştır.

Sırbistan ile olan politik bağların çözülmesi ile birlikte 2006 yılında Karadağ ve Sırbistan pek çok uluslararası mali kurumdaki ortak üyeliklerini de ayırmışlardır.

Karadağ daha sonra 18 Ocak 2007’de Dünya Bankası ve IMF’ye üye olmuştur. Ekim 2007 ‘de Dünya Ticaret Örgütü’ne girmiş, AB ile üyelik anlaşması imzalamıştır. Karadağ 15 Aralık 2008’de de AB’ye üyelik başvurusunu yapmıştır.

Ülkedeki işsizlik ve bölgesel eşitsizlik kalkınmada anahtar olan politik ve ekonomik problemlerdir.

Ekonomik Performans

Karadağ’ın 2016 yılı gayri safi milli hasılasının cari fiyatlarla 4,2 milyon dolar, reel büyüme oranının ise % 5,1 olarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir.

2016 GSYİH’nın % 8,3’ünü tarım, % 21,2’sini sanayi, % 70,5’ini hizmetler sektörü oluşturmaktadır. GSYİH içindeki en büyük payı % 11,5 ile genel ticaret almaktadır. Ardından sırasıyla; tarım, avcılık, ormancılık ve balıkçılık % 8,1, kamu yönetimi ve savunma % 7,3, konaklama ve gıda % 6,6, gayrimenkul faaliyetleri % 6,5, finans ve sigortacılık % 4,7 ve enformasyon ve iletişim % 4,2 oranlarıyla gelmektedir.

Karadağ, önde gelen sanayi kuruluşu olan alüminyum kompleksini ve mali sektörün önemli bir kısmını özelleştirmiştir. Alüminyum sektöründeki yeni yapılanma Avro Bölgesi ve Balkan pazarına olan ihracatın artırmasına katkıda bulunmuştur. Bu durum ekonomideki pozitif büyümeye katkı sağlamaktadır.

Turizm sektörü doğrudan yabancı yatırım çekmeye başlamıştır. Ülkenin GSYİH’sının % 10 kadarını oluşturan turizm gelirlerinin alternatif destinasyon arayan turistlerin ülkeye yönelmeleriyle 2017’de daha da artacağı beklenmektedir.

Karadağ Hükümeti 2013 yılında KDV oranını % 17’den % 19’a, gelir vergisi oranını da % 9’dan % 15’e yükseltmiştir.

Enflasyon

Karadağ’da tüketici fiyatları enflasyon oranı ortalamasının 2016 yılında % 0,5, 2017 yılında da % 1,3 olacağı IMF tarafından tahmin edilmektedir. 2017’de petrol fiyatlarının % 27 oranında artacağı öngörüsü ile ülkede gıda ve ham madde fiyatlarının artacağı tahmin ediliyorsa da küresel mal fiyatlarında fazla bir artış beklenmediğinden enflasyonun 2018’de değişmeyeceği düşünülmektedir. Karadağ para birimi olarak Avro kullandığı için enflasyonun ülkeyi çok etkilemesi aza

Hayat Standardı ve İşsizlik

Karadağ’daki mevcut işgücünün 263.000’in üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Ülkedeki işsizlik oranı % 19 civarındadır. Çalışan işgücünün % 5,3’ü tarım, % 17,9’u sanayi, % 76,8’i hizmetler sektöründe çalışmaktadır.

Kişi başına düşen reel milli gelirin 2016 yılı için 6.809 dolar civarında olduğu ancak satın alma gücü paritesine göre kişi başına düşen milli gelirin 17.000 doların üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.

Ülkede yoksulluk sınırı altında olanlar toplam nüfusun % 5-10’unu oluşturmaktadır.

Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü

Karadağ Merkez Bankası verilerine göre 2002-2013 döneminde Karadağ’daki doğrudan yabancı yatırımların toplamı 6,9 milyar Avro olarak belirtilmiştir. Sadece 2014 yılında gerçekleşen tutar ise 498 milyon Avro’dur.

1 Nisan 2011’de kabul edilen yeni Yabancı Yatırım Yasası Karadağ Yatırım, Destek ve Tanıtım Ajansı’na (Montenegrin Investment Promotion Agency, www.mipa.co.me) yabancı yatırımların geliştirilmesiyle ilgili görevlerle tüzel kişilik statüsü verilmiştir. Ajansın görevleri:

1) Strateji ve Ajans’ın yıllık iş programı dahilinde yatırım olanaklarını tanıtmak için profesyonel görevleri yürütmek,

2) Yatırımların desteklenmesi ve geliştirilmesi amacıyla, yerel özerk hükümet organları ve devlet kurumları ile işbirliği yaparak yabancı yatırımların uygulanmasını izlemek,

3) Yatırım ortamının iyileştirilmesi amacıyla hükümete yabancı yatırımlar hakkında bilgi vermek,

4) Yabancı yatırımların ve yatırımcıların kaydını tutmak,

5) Kanun uyarınca yabancı yatırım alanında diğer faaliyetleri yürütmektir.

 Karadağ’daki Doğrudan Yabancı Yatırımların Seyri (Milyon Avro)

2006

647
2007

1.057
2008

847
2009

1.224
2010

653
2011

495
2012

633
2013

479
2014

498

Kaynak: Karadağ Yatırımı Geliştirme Ajansı-MIPA(http://www.mipa.co.me) 

Kaynak: Karadağ Yatırımı Geliştirme Ajansı-MIPA(http://www.mipa.co.me)

Ülkeler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Ülkeye başta Rusya, İtalya, Norveç, Avusturya, Macaristan ve İngiltere olmak üzere 102 ülkeden yatırım yapılmaktadır.

Ruslar, Karadağ’da emlak satın alan yabancıların başında gelmekte olup, Rusları, İngilizler ve İrlandalılar izlemektedir.

Avusturya ve Sloven firmaları ise turizm alanında yatırım yapmaktadırlar.

Sektörler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Karadağ’da tarım (hayvancılık, organik tarım, gıda üretimi, orman ve ormancılık üretimi), enerji, turizm ve bankacılık alanları en fazla dikkat çeken yatırım sektörleridir.

Turizm DYY’dan en fazla pay olan en önemli sektörü oluşturmaktadır. 2015 yılında da küresel ekonomik krize rağmen Karadağ’a giren DYY’ın % 6,3 ile 8,1’i arasında bu sektördeki projelere gelmeye devam etmiştir.

Deutsche Telecom, Karadağ Telekom’u (Montenegrin Telecom) Macaristan’da faaliyet gösteren yan kuruluşu vasıtası ile satın almıştır. Fransız, Avusturya, Sloven ve Amerikan firmaları da Bankacılık sektörüne yatırım yapmaktadırlar. Hintli çelik yatırımcısı Vinod ve Pramod Mittal 1,1 milyar ABD doları tutarında linyit madenlerine yatırım yapmakta olup, bu yatırım Kuzeyde Berane’de yeni madenleri ve yeni bir enerji santralini de içermektedir.

TCMB verilerine göre, 2005-2016 döneminde Türk firmalarının Karadağ’a yaptığı yatırımların toplamının 48 milyon $ olduğu görülmektedir.

Yatırımlarda Öncelikli Alanlar

Karadağ’da turizm, tarım ve hayvancılık, enerji ve bankacılık/finans sektörleri yabancı yatırımcılar için öncelikli alanlar olarak hedef gösterilmektedir (Karadağ Yatırım Ajansı www.mipa.co.me).

Ülkedeki Serbest Bölgeler (Özel Ekonomik Bölgeler)

Karadağ’ın liman kenti Bar, serbest bölge işletmesine sahiptir (http://www.lukabar.me).

AD Luka Bar (Port of Bar Holding Co.) – Free Zone Department

85000 Bar, Obala 13.jula bb

Phone: (+382 30) 312 666

Serbest Bölgelerde Yatırımlara Sağlanan Teşvikler:

1- Serbest bölgedeki işletme gelir vergisinden (% 9) muaftır.

2- Serbest bölgeye getirilen maldan gümrük vergisi, gümrük giriş harcı, katma değer vergisi (%17 ) vb. vergi, harç vs. alınmamaktadır. Bu durum Serbest bölgede inşa edilen binaların inşasında ve bakımında kullanılan malzemelerin ithalatında da geçerlidir.

3- Dış ticarette ürün ithalatında ve ihracatında herhangi bir kontenjan, izin ve benzeri kısıtlama yoktur.

4- Serbest bölgede sermaye yatırımında, kar transferinde ya da iştiraklarda herhangi bir sınırlama yoktur.

5- Serbest bölgede bulunan emlaklar ve mülk için emlak vergisi alınmamaktadır.

6- Serbest bölgedeki mülk millileştirilemez ve kamulaştırılamaz.

7- Sadece serbest bölgedeki işletmede çalışanlar için %6 oranında emeklilik ve maluliyet ile %4 oranında sağlık sigortası ödenmesi zorunludur.

Vergi kredileri: Sabit varlık yatırımlarının % 25’i bir sonraki vergi periyodunda ödenecek vergiden düşülebilmektedir. Vergiden düşülen bu miktar toplam ödenecek vergi miktarının %30’unu aşamaz.

Gelişmemiş bölge teşvikleri (ülkenin Kuzey bölümü): Üretim faaliyeti gösterecek yeni kurulan firmalardan üç yıl boyunca vergi alınmaz.

Taşıma kaybı: Sermaye kazançları ve kayıpları hariç faaliyetlerden kaynaklanan zararlar, 5 yıl boyunca takip eden yılların karlarından düşülebilir.

Menkul değerlere yapılan yatırım: Sermaye yatırımlarından gelen kar yeni menkul kıymetlerin satın alınması için kullanılması halinde, bu kar bir yıl içinde yeniden yatırımda olduğu koşullarda vergiye tabi değildir. Menkul kıymetler satış karı iki yıldan fazla vergi mükellefi tarafından tutulursa vergiden muaftır.

Karadağ’a yatırımlar hakkında ayrıntılı bilgi aşağıdaki kurumlardan alınabilir:

Montenegrin Investment Promotion Agency (MIPA)

Jovana Tomasevica 2

81000 Podgorica, Montenegro

Tel/faks: (+382 20) 203 140, 203 141, 202 910

Web sitesi: www.mipa.co.me

E-posta:info@mipa.co.me

Montengrin Agency for Economic Restructuring

Jovana Tomasevica bb

81000 Podgorica Montenegro

Tel: (+ 382 20) 242 640; 246 411

Faks: (+ 382 20) 245 756

Web sitesi:www.agencijacg.org

Yatırımlara Sağlanan Teşvikler

Karadağ’a yatırımlar hakkında ayrıntılı bilgi için: MIPA (info@mipa.co.me) ve Montengrin Agency for Economic Restructuring (www.agencijacg.org)

Dış Ticaret

Genel Durum

Ülkenin 2016 yılı dış ticaret hacmi 2,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Karadağ’ın ihracatı ağırlıklı olarak belirli ürünlere bağlıdır. Alüminyum, elektrik enerjisi, çelik ve petrol ürünleri ihracatın büyük kısmını oluşturmaktadır. Alüminyum ihracatın yaklaşık % 20’sini, elektrik enerjisi ise % 11,5’ini teşkil etmektedir. Ülkenin2016 yılında ihracat yaptığı ilk beş ülke; Sırbistan, Macaristan, Bosna-Hersek, Çin, İtalya ve Slovenya’dır.

Ülkenin ithalatı ihracatına göre daha çeşitli ürünlerden oluşmaktadır. Ülke hemen hemen her şeyi ithal etmek durumundadır. Bununla beraber toplam ithalatın % 8’ini oluşturan petrol, makineler ve motorlu taşıtlar önde gelen ithal ürünleridir. Ülkenin 2016 yılındaki ilk beş tedarikçi ülkesi Sırbistan, Almanya, Çin, İtalya ve Bosna Hersek’tir.

Ülkenin Dış Ticareti (Milyon $)

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016
İhracat

436,6

627,5

468,8

498,4

440,7

353,0

354,3
İthalat

2.181,9

2.544,0

2.336,4

2.348,9

2.366,8

2.049,1

2.262,8
Dış Ticaret Hacmi

2.618,5

3.171,5

2.805,2

2848,3

2.806,9

2.402,1

2.617,1
Dış Ticaret Dengesi

–1.745,3

-1.916,5

-1.867,6

-1.850,5

-1.926,1

-1.696,1

1.908,5

Kaynak: ITC-Trade Map

İhracatında Başlıca Ürünler

Karadağ’ın İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 $)

GTIP

No

 GTIP Tanımı

2014

2015

2016

2015-2016
Değişim

%

2016

Pay

%
TOPLAM

440.659

353.080

354.316

0,4

100

7601

 İşlenmemiş alüminyum

94.879

76.098

68.573

-9,9

19,4

2716

 Elektrik enerjisi

49.938

33.035

40.819

23,6

11,5

4407

 Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalın >=6 mm.

18.548

19.435

19.882

2,3

5,6

2606

 Alüminyum cevherleri ve konsantreleri

2.244

7.864

18.042

129,4

5,1

2204

 Taze üzüm şarabı (kuvvetlendirilmiş şaraplar dahil) üzüm şırası

18.189

17.232

16.363

-5,0

4,6

2710

 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

12.090

16.915

13.937

-17,6

3,9

8483

 Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanları, dişliler, çarklar

13.544

13.499

11.705

-13,3

3,3

3004

 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

7.368

7.341

10.915

48,7

3,1

2608

 Çinko cevherleri ve konsantreleri

8.857

7.880

9.027

14,6

2,5

0210

 Et ve yenilen sakatat (tuzlanmış/salamura/kurutulmuş/tütsülenmiş)

7.388

7.376

8.310

12,7

2,3

7228

 Alaşımlı çelikten çubuk, profil, içi boş sondaj çubukları

234

3.796

7.528

98,3

2,1

1905

 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs.

2.280

3.571

6.189

73,3

1,7

7214

 Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş, çekilmiş)

4.248

16.996

6.039

-64,5

1,7

4401

 Yakmaya mahsus ağaçlar; yonga, talaş, döküntü, kırıntı vb.

4.159

5.153

5.341

3,6

1,5

7404

 Bakır hurda ve döküntüler

8.329

4.340

5.304

22,2

1,5

4403

 Yuvarlak ağaçlar

6.601

6.809

4.907

-27,9

1,4

2203

 Biralar (malttan)

5.291

4.902

4.499

-8,2

1,3

8703

 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları

1.781

2.451

3.885

58,5

1,1

7602

 Alüminyum döküntü ve hurdaları

3.492

2.949

3.406

15,5

1,0

2607

 Kurşun cevherleri ve konsantreleri

3.699

2.915

3.265

12,0

0,9

8705

 Özel amaçlı motorlu taşıtlar

552

104

3.183

2.960,6

0,9

4101

 Sığır ve at cinsi hayvanların derileri-ham

5.847

3.632

3.167

-12,8

0,9

3603

 Fitiller, infilak fitilleri, ağız otları/infilak kapsülleri; ateşleyici maddeler

2.038

2.482

2.677

7,9

0,8

0712

 Kurutulmuş sebzeler (bütün, kesilmiş, dilimlenmiş, kırılmış, toz halinde)

3.104

2.198

2.540

15,6

0,7

1601

 Etten, sakatattan/kandan yapılmış sosisler vb. ürünler

3.461

2.590

2.365

-8,7

0,7

2702

 Linyit (siyah kehribar hariç)

2.044

2.346

2.271

-3,2

0,6

3301

 Uçucu yağlar, rezinoitler ve terpenli yan ürünler

1.663

2.276

2.245

-1,4

0,6

7204

 Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri

16.803

4.246

1.868

-56,0

0,5

7310

 Demir-çelik tanklar, varil, fıçı, kutular (hacmi <300lt)

216

92

1.810

1.867,4

0,5

4902

 Gazeteler ve periyodik yayınlar

1.579

1.488

1.733

16,5

0,5

4821

 Kağıt/kartondan her cins etiketler

1.484

1.426

1.683

18,0

0,5

8418

 Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları

1.744

1.566

1.643

4,9

0,5

9306

 Bombalar, torpil, mayın, mermi vb. harp mühimmatı vb. aksamı, parçası

1.405

2.914

1.509

-48,2

0,4

8504

 Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, endüktörler

149

189

1.480

683,1

0,4

8803

 Balon, hava gemisi, planör vb. diğer hava taşıtlarının aksam ve parçaları

640

5.072

1.443

-71,5

0,4

3923

 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül

536

471

1.426

202,8

0,4

6802

 Yontulmaya, inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan hariç)

1.795

920

1.414

53,7

0,4

1101

 Buğday unu/mahlut unu

2.906

2.043

1.391

-31,9

0,4

1806

 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları

4.929

3.425

1.388

-59,5

0,4

7224

 Diğer alaşımlı çelik (ilk şekillerde ve yarı mamulleri)

768

1.101

1.276

15,9

0,4

Kaynak: ITC-Trade Map

İthalatında Başlıca Ürünler

Karadağ’ın İthalatında Başlıca Ürünler (1 000 $)

GTIP

No

  GTIP Tanımı

2014

2015

2016

2015-2016
Değişim

%

2016
Pay

%
TOPLAM

2.366.751

2.050.170

2.262.764

10,4

100

2710

 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

231.531,0

154.798,0

139.121,0

-10,1

6,1

8703

 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları

83.676,0

76.805,0

86.769,0

13,0

3,8

3004

 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

59.207,0

55.128,0

53.554,0

-2,9

2,4

0203

 Domuz eti (taze, soğutulmuş veya dondurulmuş)

100.429,0

47.235,0

51.255,0

8,5

2,3

2716

 Elektrik enerjisi

51.248,0

45.106,0

49.736,0

10,3

2,2

8517

 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar

43.262,0

43.544,0

47.886,0

10,0

2,1

7308

 Demir/çelikten inşaat ve aksamı

16.703,0

17.993,0

43.985,0

144,5

1,9

8544

 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik k

13.600,0

15.300,0

43.703,0

185,6

1,9

8502

 Elektrojen grupları, rotatif elektrik konvertisörleri

2.465,0

4.153,0

33.900,0

716,3

1,5

9403

 Et ve yenilen sakatat (tuzlanmış/salamura/kurutulmuş/tütsülenmiş)

37.834,0

30.533,0

33.363,0

9,3

1,5

2202

 Sular (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş)

34.797,0

28.044,0

30.682,0

9,4

1,4

2523

 Çimento

30.107,0

27.029,0

29.415,0

8,8

1,3

8704

 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar

14.464,0

24.401,0

26.937,0

10,4

1,2

1905

 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs.

26.989,0

25.272,0

26.886,0

6,4

1,2

1806

 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları

28.669,0

21.979,0

23.562,0

7,2

1,0

2818

 Suni korendon alüminyum oksit ve hidroksit

32.251,0

28.255,0

21.467,0

-24,0

0,9

8537

 Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, mücehhez tablolar

5.517,0

8.357,0

21.231,0

154,1

0,9

2106

 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları

20.497,0

18.499,0

20.265,0

9,5

0,9

6403

 Ayakkabı; yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni vb. kösele

24.015,0

17.455,0

18.286,0

4,8

0,8

8528

 Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler

15.954,0

18.197,0

18.213,0

0,1

0,8

8471

 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri

20.390,0

17.064,0

17.987,0

5,4

0,8

9401

 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları

18.141,0

15.486,0

17.727,0

14,5

0,8

3402

 Yıkama, temizleme müstahzarları-sabunlar hariç

19.296,0

16.721,0

17.358,0

3,8

0,8

7214

 Kurutulmuş sebzeler (bütün, kesilmiş, dilimlenmiş, kırılmış, toz halinde)

16.835,0

13.124,0

17.250,0

31,4

0,8

0102

 Canlı sığır

21.179,0

20.083,0

17.195,0

-14,4

0,8

0406

 Peynir ve lor

19.115,0

14.949,0

16.445,0

10,0

0,7

3214

 Macunlar, renkli çimentolar ve boyacılıkta kullanılan sıvama maddeleri

17.984,0

14.851,0

15.501,0

4,4

0,7

0401

 Süt ve krema (konsantre edilmemiş, tatlandırılmamış)

16.612,0

14.366,0

14.420,0

0,4

0,6

0201

 Sığır eti (taze/soğutulmuş)

13.842,0

11.620,0

14.265,0

22,8

0,6

3304

 Güzellik/makyaj ve cilt bakımı için müstahzarları

13.000,0

11.800,0

14.161,0

20,0

0,6

1601

 Etten, sakatattan/kandan yapılmış sosisler vb. ürünler

17.713,0

14.626,0

14.047,0

-4,0

0,6

8504

 Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, endüktörler

7.025,0

12.840,0

13.688,0

6,6

0,6

2309

 Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar

18.445,0

15.296,0

13.460,0

-12,0

0,6

8415

 Klima cihazları-vantilatörlü, ısı, nem değiştirme tertibatlı

11.788,0

9.267,0

13.224,0

42,7

0,6

4011

 Kauçuktan yeni dış lastikler

11.200,0

12.243,0

13.110,0

7,1

0,6

0207

 Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı

15.446,0

13.728,0

12.655,0

-7,8

0,6

2402

 Tütün/tütün yerine geçen maddelerden purolar, sigarillolar ve sigaralar

13.603,0

11.355,0

12.440,0

9,6

0,5

8905

 Fener, yangın söndürme, tarak gemileri, yüzer vinçler vb.

454,0

9,0

12.216,0

135633,3

0,5

7604

 Alüminyum çubuk ve profiller

13.210,0

11.263,0

12.166,0

8,0

0,5

1512

 Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları (kimyasal olarak değiştirilmemiş)

13.015,0

11.863,0

12.031,0

1,4

0,5

Kaynak: ITC-Trade Map

Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti

Ülkelere Göre İhracat (1 000 $)

2014

2015

2016

2015-2016
Değişim

%

2016
Pay

%
Dünya

440.659

353.080

354.316

0,4

100
Sırbistan

105.819

78.162

90.593

15,9

25,6
Macaristan

774

3.091

38.449

1.143,9

10,9
Bosna Hersek

42.136

32.712

29.439

-10,0

8,3
Çin

3.387

8.799

20.925

137,8

5,9
İtalya

46.067

44.595

19.184

-57,0

5,4
Slovenya

17.604

13.289

16.651

25,3

4,7
Arnavutluk

20.063

14.827

15.897

7,2

4,5
Almanya

7.749

16.635

14.501

-12,8

4,1
Polonya

10.018

9.951

12.647

27,1

3,6
Çek Cum.

4.072

3.919

6.666

70,1

1,9
Türkiye

7.537

23.781

5.655

-76,2

1,6
Makedonya

4.450

4.988

5.002

0,3

1,4
İsviçre

4.829

4.077

4.779

17,2

1,3
Fransa

3.762

5.107

4.107

-19,6

1,2
Birleşik Krallık

6.920

6.139

3.555

-42,1

1,0
Bangladeş

2.031

3.481

3.217

-7,6

0,9
İsveç

3.088

3.123

2.808

-10,1

0,8
Hong Kong

185

4

2.525

1.144

0,7
Hırvatistan

43.792

3.479

2.487

-28,5

0,7
Rusya

Federasyonu

5.318

2.939

2.470

-16,0

0,7
Japonya

2.427

3.482

2.361

-32,2

0,7
Mısır

280

1.794

2.320

29,3

0,7
Avusturya

1.783

2.645

2.312

-12,6

0,7
B.A.E.

34

853

1.889

121,5

0,5
ABD

1.072

1.423

1.274

-10,5

0,4
Hollanda

526

546

1.108

102,9

0,3
Suudi Arabistan

32

2.000

1.041

-48,0

0,3
Danimarka

979

360

758

110,6

0,2
Yunanistan

391

6.344

753

-88,1

0,2
Malta

475

1.257

721

-42,6

0,2
Ukrayna

198

1.375

639

-53,5

0,2
Bulgaristan

6.635

1.652

614

-62,8

0,2
Belçika

294

644

500

-22,4

0,1
Slovakya

587

733

491

-33,0

0,1
Meksika

–

–

399

63.025

0,1
Romanya

268

833

397

-52,3

0,1
Kanada

202

324

394

21,6

0,1
Libya

7.585

5.811

377

-93,5

0,1
Endonezya

–

46

287

523,9

0,1
İspanya

153

210

283

34,8

0,1

Kaynak: ITC-Trade Map

Ülkelere Göre İthalat (1 000 $)

2014

2015

2016

2015-2016
Değişim

%

2016
Pay

%
Dünya

2.366.751

2.050.170

2.262.764

10,4

100
Sırbistan

637.599

577.091

505.072

-12,5

22,3
Almanya

152.182

129.623

237.093

82,9

10,5
Çin

176.073

211.072

203.561

-3,6

9,0
İtalya

154.151

131.157

168.075

28,1

7,4
Bosna Hersek

168.071

133.603

123.599

-7,5

5,5
Hırvatistan

142.840

122.909

122.479

-0,3

5,4
Yunanistan

191.622

127.259

120.429

-5,4

5,3
Türkiye

48.263

47.589

73.985

55,5

3,3
Slovenya

75.171

63.748

51.255

-19,6

2,3
İspanya

45.530

35.177

48.257

37,2

2,1
Fransa

37.574

24.850

45.756

84,1

2,0
Makedonya

43.031

31.818

38.862

22,1

1,7
Hollanda

78.996

35.006

36.038

2,9

1,6
Polonya

22.099

21.599

34.365

59,1

1,5
Arnavutluk

43.304

33.268

31.124

-6,4

1,4
Makedonya

34.512

30.630

29.280

-4,4

1,3
Çek Cum.

17.422

17.843

28.562

60,1

1,3
Romanya

31.539

24.595

27.789

13,0

1,2
ABD

20.551

19.672

27.664

40,6

1,2
Macaristan

27.494

22.204

21.176

-4,6

0,9
Japonya

24.548

18.481

20.552

11,2

0,9
İsveç

5.672

7.064

19.694

178,8

0,9
Norveç

1.236

1.010

18.947

1775,9

0,8
Birleşik Krallık

17.052

13.481

18.007

33,6

0,8
Vietnam

11.720

13.431

15.787

17,5

0,7
Bulgaristan

10.990

11.228

14.614

30,2

0,6
İsviçre

16.666

13.231

14.469

9,4

0,6
Brezilya

16.128

13.447

13.479

0,2

0,6
Belçika

11.064

8.500

13.302

56,5

0,6
Letonya

1.127

499

12.836

2472,3

0,6
Hindistan

7.488

7.206

12.645

75,5

0,6
Bangladeş

7.276

7.092

7.481

5,5

0,3
Slovakya

6.486

5.144

7.335

42,6

0,3
G. Kore

9.632

15.390

7.139

-53,6

0,3
Endonezya

4.705

6.320

6.496

2,8

0,3
Ukrayna

2.894

4.140

6.264

51,3

0,3
Finlandiya

645

2.518

6.097

142,1

0,3
Ekvator

6.351

5.632

5.510

-2,2

0,2
Rusya

Federasyonu

4.235

4.840

5.257

8,6

0,2
Tayvan

4.235

4.840

5.257

8,6

0,2

Kaynak: ITC-Trade Map

 

Dış Ticaret Politikası ve Vergiler

Dış Ticaret Politikası

Karadağ’ın dış ticaret politikası, liberal ekonomi çerçevesinde, Batı ile ilişkileri geliştirme ve AB’ye üyelik hedefleri doğrultusunda şekillenmektedir.

Karadağ 2006 yılı Haziran ayında bağımsızlığını kazandıktan sonra, Batı ile ilişkilerini geliştirmeye yönelmiş, bu amaçla serbest piyasa ekonomisinin gereklerinin yerine getirilmesi ve buna uygun mevzuat değişikliklerin yapılması çabaları, ülkenin dış ticaret politikasına da yansımıştır. Ülke halen IMF, WTO gibi çok sayıda uluslararası kuruluş ve örgütün üyesidir.

Karadağ ayrıca Avrupa Birliği’ne üyelik başvurusunda bulunmuş, dış ticaret politikalarını bu yönde geliştirmektedir.

Gümrük Uygulamaları

Karadağ küçük fakat açık bir ekonomiye sahiptir. Ticaret politikasının temeli düşük gümrük vergileri ve tarife dışı engellerin mevcut olmaması ile özetlenebilir. Gümrük vergileri Gümrük Vergileri Kanununda düzenlenmiştir. Vergiler %0 ile %30 arasında değişmektedir. Ticari olmayan amaçlarla ithal edilen mallara % 5 oranında vergi uygulanmaktadır. Ortalama gümrük vergisi oranı % 6’dır. Gümrük uygulamaları AB ile uyumludur.

Daha detaylı bilgi için Karadağ Gümrük İdaresi web sayfası:
http://www.gov.me/

İthalat Rejimi

Ham madde ithalatı: İthal edilen hammaddelerden ihracat için son ürün elde edilecekse hammadde ithalatı gümrük vergisinden muaftır. Bunun için yetkili gümrük otoritesinden alınmalıdır.

Yabancı yatırımcı olarak ekipman ithalatı: Söz konusu durumda gümrük vergisi ödenmemekle beraber KDV ödenmesi zorunludur. Yetkili gümrük otoritesine başvurularak onay alınmalıdır.

İhracat Rejimi

İhracat: İhraç edilen ürünlerden herhangi bir gümrük vergisi alınmamakta, ancak KDV kanununa göre %0 KDV ödemelidir. Bu demektir ki; hammaddeler için KDV ödenmekte ve son ürün ihraç edilirken KDV ödenmemektedir. Aynı zamanda ihraç edilen ürünün hammaddesi için ödenen KDV’de geri alınabilmektedir.

 

Tarifeler ve Diğer Vergiler

Ülkede standart katma değer vergisi (KDV) oranı % 17 olup, azaltılmış KDV oranı ise % 7 (turizm dahil çeşitli hizmetlere uygulanan oran) olarak uygulanmaktadır.

Ülkede yerel üretim ve yatırım teşvik edilmiş, vergi sistemi AB direktifleri ve uluslararası standartlara uygun olarak düzenlenerek basit, etkin ve uygulaması kolay bir sistem haline getirilmiştir.

KDV oranı: % 19 ve % 7
Gelir vergisi: %12
Kurumlar vergisi: % 9

Sosyal güvenlik primleri çalışanın aylık ücreti üzerinden çalışan için %12, personel çalıştıran için % 8 olarak uygulanmaktadır.

 

Türkiye ile Ticaret

Genel Durum

Türkiye ve Karadağ arasındaki karşılıklı ticaret hacmi 2008 yılında en yüksek seviyesine ulaşmış olmasına rağmen yine de 50 milyon doların üzerine çıkamamıştır.

2016 yılı itibariyle Karadağ’a olan toplam ihracatımız % 35,3 artışla 51,8 milyon dolar, Karadağ’dan olan ithalatımız ise rekor artışla 23,4milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.

Türkiye- Karadağ Dış Ticaretinin Seyri (1 000 $)

 

Yıl

İhracat

İhracat

Değişim

%

İthalat

İthalat

Değişim

%

Hacim

Denge

2006

7.752

–

762

–

8.514

6.991

2007

19.861

156,2

157

-79,4

20.017

19.704

2008

48.494

144,2

1.339

754,4

49.832

47.155

2009

26.483

-45,4

5.845

336,7

32.329

20.638

2010

27.179

2,6

6.214

6,3

33.393

20.965

2011

26.966

-0,8

14.588

134,8

41.554

12.379

2012

29.131

8,0

17.936

22,9

47.067

11.196

2013

29.140

0,1

11.515

-35,8

40.655

17.625

2014

35.040

20,2

7.373

-36

42.413

27.667

2015

38.297

9,3

8.001

8,5

46.299

30.296

2016

51.807

35,3

23.364

192,0

75.170

28.443

2016 (1-6)

27.651

30,1

21.503

845,5

49.155

6.148

2017 (1-6)

28.176

1,9

10.992

-48,9

39.168

17.184

Kaynak: TÜİK, ITC-Trade Map

 

Türkiye’nin Karadağ’a İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 $)

GTİP No

 Ürün Adı

2014

2015

2016

2015-2016

Değişim

%

2016

Pay

%
Genel Toplam

35.040

38.304

51.807

35,3

100,0

8503

 Elektrik motor, jeneratör, elektrojen grupları aksam, parçaları

–

–

7.124

100

13,8

7308

 Demir/çelikten inşaat ve aksamı

164

911

5.506

504,4

10,6

8703

 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları

1.714

1.280

2.209

72,6

4,3

8450

 Çamaşır yıkama makineleri

1.287

1.148

1.549

34,9

3,0

6302

 Yatak çarşafı, masa örtüleri, tuvalet, mutfak bezleri

1.282

1.455

1.380

-5,2

2,7

8544

 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik kablolar

293

155

1.019

557,4

2,0

0805

 Turunçgiller (taze/kurutulmuş)

726

670

973

45,2

1,9

9403

 Diğer mobilyalar vb. aksam, parçaları

804

982

959

-2,3

1,9

8702

 Toplu halde yolcu taşımağa mahsus motorlu taşıtlar

–

–

905

100

1,7

8422

 Yıkama, temizleme, kurutma, doldurma vb. İşler için makine, cihaz

706

702

808

15,1

1,6

8418

 Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları

977

822

805

-2,1

1,6

8516

 Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar (şofbenler)

802

753

758

0,7

1,5

6109

 Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme)

754

1.551

729

-53,0

1,4

3924

 Plastikten sofra, mutfak ve diğer ev eşyası, tuvalet eşyası

717

908

695

-23,5

1,3

8528

 Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler

1.146

879

602

-31,5

1,2

8431

 Ağır iş makine ve cihazlarının aksamı, parçaları

11

54

592

996,3

1,1

7202

 Ferro alyajlar

306

903

582

-35,5

1,1

3401

 Sabunlar, yüzey aktif organik maddeler

533

620

576

-7,1

1,1

6115

 Çorap; külotlu, kısa; uzun konçlu, soketler (örme)

395

805

570

-29,2

1,1

6204

 Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.

172

364

512

40,7

1,0

6403

 Ayakkabı; yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni vb. kösele

105

291

489

68,0

0,9

9401

 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları

169

231

479

107,4

0,9

3004

 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

383

392

449

14,5

0,9

3304

 Güzellik/makyaj ve cilt bakımı için müstahzarları

219

328

422

28,7

0,8

9619

 Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri ve benzeri hijyenik eşya

558

524

413

-21,2

0,8

6110

 Kazak, süveter, hırka, yelek vb. Eşya (örme)

313

246

385

56,5

0,7

6006

 Diğer örme mensucat

263

164

377

129,9

0,7

7113

 Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası

316

324

374

15,4

0,7

3916

 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti > 1mm.

620

508

369

-27,4

0,7

7013

 Masa, mutfak, tuvalet, ev tezyinatı vb. için cam eşya

481

380

368

-3,2

0,7

3402

 Yıkama, temizleme müstahzarları-sabunlar hariç

118

189

347

83,6

0,7

7604

 Alüminyum çubuk ve profiller

211

530

342

-35,5

0,7

6108

 Kadın/kız çocuk için iç ve gece giyim eşyası (örme)

176

355

339

-4,5

0,7

1905

 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. ile boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs.

260

201

331

64,7

0,6

5702

 Dokunmuş halılar, yer kaplamaları (kilim, sumak, karaman vb.)

234

194

319

64,4

0,6

6203

 Erkek/erkek çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.

115

333

297

-10,8

0,6

4011

 Kauçuktan yeni dış lastikler

506

251

283

12,7

0,5

9404

 Somyalar, şilte, yatak, yorgan, yastık, puf, diz, ayak örtüleri vb.

80

121

282

133,1

0,5

8426

 Gemi vinçleri, maçunalar, halatlı vinçler, döner köprüler

–

–

280

100

0,5

6205

 Erkek/erkek çocuk için gömlek

105

222

268

20,7

0,5

Kaynak: ITC-Trade Map

 

Türkiye’nin Karadağ’dan İthalatında Başlıca Ürünler ($)

GTİP No

 Ürün Adı

2014

2015

2016

2015-2016

Değişim

%

2016

Pay

%
Genel Toplam

7.373

8.001

23.364

192,0

100,0

7601

 İşlenmemiş alüminyum

247

5.742

19.134

233,2

81,9

7214

 Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş, çekilmiş)

–

83

1.721

1.973,5

7,4

7228

 Alaşımlı çelikten çubuk, profil, içi boş sondaj çubukları

66

34

1.285

3.679,4

5,5

4401

 Yakmaya mahsus ağaçlar; yonga, talaş, döküntü, kırıntı vb

–

407

651

60,0

2,8

8483

 Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanları, dişliler, çarklar

10

42

165

292,9

0,7

7326

 Demir/çelikten diğer eşya

–

179

159

-11,2

0,7

4408

 Kaplamalık ve kontrplak için yapraklar; kalın >6mm.

–

–

107

100

0,5

7602

 Alüminyum döküntü ve hurdaları

384

143

59

-58,7

0,3

1211

 Bitki ve bitki kısımları (parfümeride, eczacılıkta vs. Kullanılan)

164

52

29

-44,2

0,1

8477

 Kauçuk, plastik eşya imal ve işleme makine ve cihazları

–

–

12

100

0,1

4407

 Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalın >=6 mm

24

41

9

-78,0

0,0

4102

 Koyun ve kuzuların ham derileri

106

14

7

-50,0

0,0

8708

 Kara taşıtları için aksam, parçaları

–

79

6

-92,4

0,0

7226

 Alaşımlı çeliklerden yassı hadde mamulü (genişlik 600mm.den az)

42

67

4

-94,0

0,0

2818

 Suni korendon alüminyum oksit ve hidroksit

–

–

3

100

0,0

7010

 Cam damacana, şişe, kavanoz, çanak, ilaç tüpleri, kaplar

–

–

3

100

0,0

7117

 Taklit mücevherci eşyası

–

–

3

100

0,0

5509

 Sentetik devamsız liften iplik (dikiş hariç) (toptan)

–

3

2

-33,3

0,0

8409

 İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam-parçaları

1

1

1

–

0,0

4911

 Basılı diğer yayınlar, resimler, fotoğraflar

–

1

1

–

0,0

Kaynak: ITC-Trade Map

 

İki Ülke Arasındaki Bazı Anlaşma ve Protokoller

Anlaşma Adı

İmza Tarihi
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi

12.10.2005
Karşılıklı Vize Muafiyeti Anlaşması

18.01.2008
Serbest Ticaret Anlaşması

26.11.2008

(01.03.2010’da yürürlüğe girmiştir)
Yolcu ve Eşyanın Karayoluyla

Uluslararası Taşınmasına İlişkin Anlaşma

11.12.2009
Ekonomik İşbirliği Anlaşması

12.12.2009
Turizm Anlaşması

11.02.2011
Sosyal Güvenlik Anlaşması

15.03.2012

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı, Anlaşmalar Genel Müdürlüğü

Türkiye- Karadağ Serbest Ticaret Anlaşması

Karadağ ile bir serbest ticaret alanı kurulmasına dair sürdürülen müzakereler sonunda Türkiye-Karadağ Serbest Ticaret Anlaşması (STA) 26 Kasım 2008 tarihinde İstanbul’da imzalanmış, 1 Mart 2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Anlaşma metni 14 Ocak 2010 tarihli ve 27462 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Anılan STA ile ihracatçılarımıza, Karadağ pazarında Avrupa Birliği ihracatçıları ile eşit rekabet imkânı sağlanmıştır. Sanayi mallarında, Karadağ-AB İstikrar ve Ortaklık Anlaşmasında düzenlenen tercihli rejim Türkiye-Karadağ STA’sına aynen yansıtılmıştır. Bu çerçevede, Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte; Karadağ menşeli tüm sanayi mallarının Türkiye’ye ithalatında uygulanan gümrük vergileri sıfırlanmıştır.

Buna mukabil, Anlaşma eki listede yer alan Türkiye menşeli sanayi ürünlerinin Karadağ’a ithalatında uygulanan gümrük vergileri üç ve beş yıllık geçiş süreci içeren iki indirim takvimi kapsamında sıfırlanacak olup, anılan listelerin dışında kalan ürünlerin gümrük vergileri ise STA’nın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılmıştır.

Bu kapsamda, Anlaşma eki tablolarda yer alan Türkiye menşeli sanayi ürünlerinin Karadağ’a ithalatında uygulanan gümrük vergilerinin 1 Mart 2010 tarihinden başlamak üzere en geç 1 Ocak 2015 tarihinde sıfırlanması öngörülmüştür. Anlaşmada ayrıca, ülkemiz menşeli sanayi mallarına Karadağ tarafınca AB’ye tanınan tavizlerin gerisinde bir tercihli rejim uygulanmayacağı da hükme bağlanmıştır.

Anlaşmanın tarım ürünlerine ilişkin bölümünde, seçilmiş birkaç tarım ürününde taviz değişimi konusunda mutabakata varılmış, taraflar birbirlerine sınırsız miktarda veya tarife kontenjanları dâhilinde vergiden muaf olarak veya MFN vergi indirimi şeklinde tavizler tanımıştır. Bu kapsamda, Karadağ tarafından ülkemize mercimekte sınırsız tarife kontenjanı, kuru kayısıda ise kota dâhilinde taviz tanınmış, ülkemiz tarafından Karadağ’a ise şarap, reçel ve makarnada kota dâhilinde taviz verilmiştir.

İhracat Potansiyeli Olan Başlıca Sektörler

Karadağ’da sanayi üretimi olarak, boksit, demir ve linyit madenlerine bağlı olarak alüminyum sanayi ve demir çelik sanayi ile küçük çaplı gıda işleme sanayinden bahsetmek mümkündür. Ancak genel olarak Karadağ bütün ihtiyaçlarını dışarıdan ithalat yolu ile karşılamak durumundadır.

Türkiye’den her türlü tüketim ve yatırım malının ülkeye ihracı, Karadağ’ın komşuları ve Almanya, İtalya, Avusturya, gibi AB ülkeleriyle rekabet gözönüne alınarak yapılmalıdır.

Türkiye’den Karadağ’a ihraç edilen ürünler arasında beyaz eşyalar, inşaat malzemeleri, hazır giyim ürünleri, sebze, meyve, gıda sanayi ürünleri başta olmak üzere her türlü tüketim malzemesini saymak mümkündür.

Türkiye-Karadağ Yatırım İlişkileri

Türkiye Cunmhuriyeti Merkez Bankası verilerine göre Karadağ’daki doğrudan Türk yatırım stoku 2005-2016 dönemi sonunda 48 milyon Avro’dur. Yine aynı veriler dikkate alındığında, Karadağlı firmaların Türkiye’de herhangi bir yatırımları bulunmamakta olup, ülkemizde 7 adet Karadağ sermayeli firma faaliyet göstermektedir. Karadağ Merkez Bankası verilerine göre ise Türkiye’ye para transferi görülmektedir. Bunlar Türk firmalarının Türkiye’ye göndermiş oldukları paralar olarak değerlendirilmektedir.

Önümüzdeki dönemde Karadağ’da gerçekleştirilen özelleştirme sürecine Türk firmalarının da etkin olarak katılmaları hedeflenmektedir.

T.C. Podgorica Ticaret Müşavirliği tarafından Türk firmaları için önerilen potansiyel yatırım alanları aşağıda belirtilmektedir:

* Turizm (Yaz ve Kış turizmi)

* Enerji (HES ve yenilenebilir enerji teknolojileri)

* Büyükbaş/küçükbaş hayvancılık ve ürünlerinin üretimi

* Tarım (özellikle organik tarım)

* Gıda ürünleri üretimi (özellikle süt ve süt ürünleri)

* Orman ve Ormancılık ürünleri işletmesi (her türlü mobilya imalatı)

* Tekstil (hazır giyim ve döşemelik)

* Ayakkabı üretimi

İki Ülke Arasındaki Ticarette Yaşanan Sorunlar

Türkiye ve Karadağ arasında ticarette yaşanan belirgin bir sorun yoktur. Karadağ küçük fakat açık bir ekonomiye sahiptir. Gümrük uygulamaları AB ile uyumludur.

2017 Yılı Bireysel Katılımda Devlet Desteği Olan Fuarlar 

Fuarın Adı

Başlangıç Tarihi

Bitiş Tarihi

Şehir

Sektörü

Organizatör
43. GIDA FUARI

23-03-2017

25-03-2017

BUDVA

GIDA

JADRANSKİ SAJAM (ADRİYATİK FUARI)
41. MOBİLYA, EV, OFİS VE İÇ DEKORASYON EKİPMANLARI FUARI

05-04-2017

09-04-2017

BUDVA

MOBİLYA, EV, OFİS VE İÇ DEKORASYON EKİPMANLARI

JADRANSKİ SAJAM (ADRİYATİK FUARI)
35. NAUTIC SHOW – DENİZCİLİK VE SPOR, KAMP VE DİNLENME EKİPMANLARI FUARI

20-04-2017

23-04-2017

BUDVA

 DENİZCİLİK VE SPOR, KAMP VE DİNLENME EKİPMANLARI

JADRANSKİ SAJAM (ADRİYATİK FUARI)
39. İNŞAAT

20-09-2017

24-09-2017

BUDVA

İNŞAAT MALZEMELERİ

JADRANSKİ SAJAM (ADRİYATİK FUARI)
12. SU, SU TEDAİRİKİ VE SIHHİ TEKNOLOJİSİ FUARI

20-09-2017

24-09-2017

BUDVA

SU TEDARİK, HİDRO-TEKNİK EKİPMANLAR

JADRANSKİ SAJAM (ADRİYATİK FUARI)
4. ENERJİ

20-09-2017

24-09-2017

BUDVA

ENERJİ

JADRANSKİ SAJAM (ADRİYATİK FUARI)
19. OTOMOBİL FUARI

11-10-2017

15-10-2017

BUDVA

OTOMOBİL

JADRANSKİ SAJAM (ADRİYATİK FUARI)

Pazar ile İlgili Bilgiler

Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri

Türkiye-Karadağ arasında TIR fiyatları ortalama 1500-1600 avro arasında değişmektedir. Türkiye’den Karadağ’a konteyner fiyatları ise ortalama 1000-1100 dolar arasındadır.

Kamu İhaleleri

Kamu İhale Müdürlüğü web sayfasına ulaşmak ve kamu alımlarına ilişkin ayrıntılı bilgi http://www.djn.gov.me/ adresinden alınabilir.
Kamu ihalelerine ilişkin şikayetleri sonuçlandırmakla görevli Kamu İhalelerine İlişkin İşlemleri İzleme Komisyonu’nun web sayfasına http://www.kontrola-nabavki.me/_eng/ adresinden ulaşılabilir.

 

İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Karadağ’ın ekonomisi büyük ölçüde turizm ve hizmetler sektörüne dayalı olup, her türlü tüketim maddesini ve gıda ihtiyacını ithalat yoluyla karşılamak durumundadır.

Sırbistan başta olmak üzere Karadağ’ın dış ticareti komşu ülkeler ile yoğunlaşmış olup, Türkiye’nin bu pazardaki şansı, Türk ürünlerine uygulanan nispeten yüksek gümrük vergileri nedeniyle azalmaktadır.

Karadağ’da yatırım ve iş ortamına ilişkin olumsuz hususlar:

– Yeni ülke olmasından dolayı standartların tam oturmamış olması,

– Küçük bir pazar olması,

– Özellikle karayolu altyapısında yaşanan Bölgesel gelişmişlik farklılıkları,

– Esnek olmayan, Bölgeye göre pahalı olan işgücü,

-Sektörel teknolojilerde ve yeni teknolojilerde gelişmelerin yetersiz kalması,

– İnşaat ve özelleştirme konularında daha net bir prosedüre sahip olunmaması,

– KDV düzenlemelerinde karşılaşılabilen olumsuzluklar,

– Yabancı Yatırımcılar için Vergi Kanununun yeniden düzenlenmesi ihtiyacı,

– Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması’nın uygulanmasında karşılaşılabilen sorunlar,

– Banka ve para aktarma faaliyetlerinin yavaş olması, finansal işlemlerin geliştirilmesi gereği,

– İnşaat izinlerinde sıkıntılar olabilmesi,

– Kalifiye eleman bulmada ve yabancı işçi getirmede yaşanan zorluklar,

– Açılan ihalelerde gereksiz şartların yer almasıdır.

Karadağ’da yatırım ve iş ortamına ilişkin olumlu hususlar ise:

– Genç ve dinamik bir ülke olması,

– İstikrarlı ve güvenli olması,

– Gelişmiş telekomünikasyon altyapısı,

– Eğitimli insan gücü,

– Yasalar karşısında yabancı firmaların yerli firmalar ile eşit olması,

– Bölgesel iş için merkez ülke olabilmesi,

– Turistik bir ülke olması,

– Organik tarım açısından çok elverişli bir ülke olması,

– Vergilerin ( Kurumlar vergisi, KDV, gelir vergisi) bölgenin diğer ülkelerine göre daha düşük olması, (kurumlar vergisi % 9, KDV % 19-% 7),

– AB ülkeleri, EFTA ülkeleri, CEFTA ülkeleri, Türkiye, Rusya, Ukrayna ile Serbest Ticaret Anlaşmalarının olması,

– Konum itibari ile Avrupa’ya kara, hava ve deniz yolu ile bağlı olması,

– Haftada 7 gün İstanbul – Podgorica direk uçak seferleri,

– Türkiye’ye mesafe olarak yakınlığı (İstanbul-Karadağ uçak ile 75 dakika),

– Avrupa’ya coğrafi ve kültürel yakınlık olarak sıralanabilir.

Para Kullanımı

1 Ocak 2002’den bu yana resmi para birimi Avrodur.

Resmi Tatiller ve Çalışma Saatleri

1 Ocak yeni yıl, 7 Ocak Noel ( Ortodoks ), 16 Nisan Paskalya Tatili ( Ortodoks), 1-2 Mayıs İşçi Bayramı, 9 Mayıs Zafer Bayramı, 29-30 Ekim Cumhuriyet Bayramı

Çalışma saatleri genel olarak Pazartesi- Cuma 08.00-16.00 arasındadır.

Kullanılan Lisan

Karadağ’ın resmi dili Karadağca (Montenegrin)’dır. Karadağ’da konuşulan dillerin %43’ünü Sırpça ve %37’sini resmi dil olan Karadağca oluşturmaktadır.

Ulaşım

Türk Hava Yolları’nın haftanın üç günü (salı, perşembe, pazar) saat 11.05’de İstanbul-Podgorica seferleri mevcuttur. Yine aynı günlerde saat 12.50’de Podgorica-İstanbul dönüş seferleri mevcuttur.

Yerel Saat

Karadağ’da yerel saat, GMT’den bir saat ileridedir.

Yerel Ölçü Birimleri

Karadağ’da metrik sistem kullanılmaktadır.

Telefon Kodları

Karadağ’ın telefon kodu:382’dir.

İklim

Karadağ’ın iklimi; kıyılarda Akdeniz İklimi görülmekte olup, yaz ve sonbahar ayları sıcak ve kuru, kış ayları, ülkenin Kuzeyinde sert ve yoğun kar yağışlı, karasal iklim olarak özetlenebilir.

Ortalama hava sıcaklığı yaz aylarında 27,4ºC, kış aylarında ise 13,4ºC’dir.

Hukuki Yapı

Karadağ’da hukuki yapı sivil hukuki sistem içerisinde çalışmaktadır.

YARARLI ADRESLER

Bakanlıklar:

KARADAĞ CUMHURİYETİ DEVLET BAŞKANLIĞI

PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF MONTENEGRO

81000 Podgorica, Bulevar Sv. Petra Cetinjskog 3

Tel: (+382 20) 243 117, 242 388

Faks: (+382 20) 246 894

E-posta: predsjednik@cg.yu

KARADAĞ MECLİS BAŞKANLIĞI

PRESIDENT OF THE PARLIAMENT OF THE REPUBLIC OF MONTENEGRO

81000 Podgorica, Bulevar Sv. Petra Cetinjskog 10

Tel: (+382 20) 242 182

Faks: (+382 20) 242 192

E-posta: predsjednik@skupstina.mn.yu

BAŞBAKANLIK

81000 Podgorica, Jovana Tomasevica bb

Tel: (+382 20) 242 530, 242 388

Faks: (+382 20) 242 329

E-posta: kabinet.premijera@mn.yu

EKONOMİDEN SORUMLU BAŞBAKAN YARDIMCILIĞI

DEPUTY PRIME MINISTER FOR ECONOMIC POLICY

81000 Podgorica, Jovana Tomaševia 2

Tel: (+382 20) 202 195, 202 215

FaKS:(+382 20) 202 218

E-posta: ivona.jovanovic@mn.yu

MALİYEDEN SORUMLU BAŞBAKAN YARDIMCISI

DEPUTY PRIME MINISTER FOR FISCAL SYSTEM

81000 Podgorica Stanka Dragojevia br. 2

Tel: (+382 20) 242 835

Faks: (+382 20) 224 450

AVRUPA BİRLİĞİNDEN SORUMLU DEVLET BAKANLIĞI

DEPUTY PRIME MINISTER FOR EUROPEAN INTEGRATION

81 000 Podgorica, Jovana Tomaševia 2,

Tel: (+382 20) 244 263

Faks: (+382 20) 224 552

ADALET BAKANLIĞI

MINISTRY OF JUSTICE

81000 Podgorica, Vuka Karadžia 3

Tel: (+382 20) 407 501

FaKS: (+382 20) 407 515

E-POSTA: pravda@cg.yu

MALİYE BAKANLIĞI

MINISTRY OF FINANCE

81000 Podgorica Stanka Dragojevia br. 2

Tel: (+382 20) 242 835

Faks: (+382 20) 224 450

E-posta: mf@mn.yu

DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI

MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS

81000 Podgorica Stanka Dragojevia 2

Tel: (+382 20) 224 609, 246 357

Faks: (+382 20) 224 670

E-posta: mip@mn.yu

KÜLTÜR, SPOR VE BASIN BAKANLIĞI

MINISTRY OF CULTURE, SPORT AND MEDIA

81000 Podgorica, Vuka Karadžia 3

Tel:(+382 20) 231 538, 231 540

Faks: (+382 20) 231 540

E-posta: min.kulture.rcg@cg.yu

KALKINMA BAKANLIĞI

MINISTRY OF ECONOMIC DEVELOPMENT

81000 Podgorica, Rimski trg 46

Tel: (+382 20) 242-104, 482-112

Faks: (+382 20) 242-028

E-posta: www.minprivrede@mn.yu

EĞİTİM VE BİLİM BAKANLIĞI

MINISTRY OF EDUCATION AND SCIENCE

81000 Podgorica, Rimski trg 46

Tel: (+382 20) 405 301

Faks: (+382 20) 405 334

E-posta: mpin@cg.yu

İÇİŞLERİ VE KAMU YÖNETİMİ BAKANLIĞI

MINISTRY OF INTERIOR AFFAIRS AND PUBLIC ADMINISTRATION

81000 Podgorica, Bul. Svetog Petra Cetinjskog

Tel: (+382 20) 242-104, 482-112

Faks: (+382 20) 242-028

E-posta: mupkabinet@cg.yu

ENFORMASYON HİZMETLERİ BAKANLIĞI

MINISTRY OF INFORMATION SOCIATY

81000 Podgorica, Rimski trg 46

Tel: (+382 20) 241 142

Faks: (+382 20) 241 790

DENİZCİLİK, ULAŞTIRMA VE TELEKOMÜNİKASYON BAKANLIĞI

MINISTRY OF MARITIME AFFAIRS, TRANSPORTATION AND

TELECOMMUNICATION

81000 Podgorica, Rimski trg 46

Tel: (+382 20) 482 124

Faks:(+382 20) 230 650

E-posta: angelinaz@mn.yu

TARIM, ORMANCILIK VE SU KAYNAKLARI BAKANLIĞI

MINISTRY OF AGRICULTURE, FORESTRY AND WATER SUPPLY

81000 Podgorica, Rimski trg 46

Tel: (+382 20) 482 109

Faks:(+382 20) 234 306

E-posta: milutins@mn.yu

TURİZM VE ÇEVRE KORUMA BAKANLIĞI

MINISTRY OF TOURISM AND ENVIROMENTAL PROTECTION

81000 Podgorica, Rimski trg 46

Tel: (+382 20) 482 145

Faks:(+382 20) 234 168

SAĞLIK, ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

MINISTRY OF HEALTH, LABOR AND SOCIAL WELFARE

81000 Podgorica, Rimski trg, PC “Vektra”

Tel: (+382 20) 242 276

Faks:(+382 20) 242 762

E-posta: mzdravlja@mn.yu

SAVUNMA BAKANLIĞI

MINISTRY OF DEFENSE

81000 Podgorica, Jovana Tomaševi_a 29,

Tel: (+382 20) 224 042

Faks:(+382 20) 224 702

E-posta: kabinet@mod.cg.yu

Finans Kurumları:

MERKEZ BANKASI

CENTRAL BANK OF MONTENEGRO

81000 Podgorica, ul Svetog Petra Cetinjskog 7

Tel: (+382 20) 224 488

Faks: (+382 20) 224 298

E-posta: info@cb-cg.org

KARADAĞ CUMHURİYETİ MENKUL KIYMETLER KOMİSYONU

THE SECURITIES COMMISSION OF THE REPUBLIC OF MONTENEGRO

81000 Podgorica, Novaka Miloseva n.n

Tel: (+382 20) 231 525; Fax: (+382 20) 231 526

Web sitesi: www.scmn.cg.yu

KARADAĞ BORSASI

MONTENEGRO STOCK EXCHANGE

81000 Podgorica, Zgrada Vektre 2A

Tel: (+382 20) 235 051; Fax: (+382 20) 235 051

Web sitesi: http://www.montenegroberza.com/

NEW SECURITIES EXCHANGE MONTENEGRO

81000 Podgorica, Miljana Vukova n.n

Tel: (+382 20) 230 670; Fax: (+382 20) 230 640

Web sitesi: http://www.nex.cg.yu/

Ajanslar:

KARADAĞ YATIRIMI GELİŞTİRME AJANSI

MONTENEGRIN INVESTMENT PROMOTION AGENCY

81000 Podgorica, Atinska 36

Tel: (+382 20) 203 140; Fax: (+382 20) 203 141

Web sitesi: www.mipa.co.me

KARADAĞ YENİDEN YAPILANMA AJANSI

MONTENEGRIN AGENCY FOR RESTRUCTURING

81000 Podgorica, Jovana Tomasevica n.n

Tel: (+382 20) 252 023; Fax: (+382 20) 245 756

Web sitesi: www.agencijacg.org

ENERJİ DÜZENLEME AJANSI

ENERGY REGULATORY AGENCY

Bulevar Svetog Petra Cetinjskog 96

81000 Podgorica

Tel: (+382 20) 201 360

Faks: (+382 20) 201 365

Web sitesi: www.regagen.cg.yu

TELEKOMÜNİKASYON VE POSTA HİZMETLERİ AJANSI

AGENCY FOR TELECOMMUNICATION AND POSTAL SERVICES

Bulevar revolucije, 81000 Podgorica

Tel: (+382 20) 241 786

Faks: (+382 20) 241 805

Web sitesi: www.agentel.cg.yu

KARADAĞ CUMHURİYETİ İSTATİSTİK OFİSİ

REPUBLICAN STATISTICAL OFFICE OF MONTENEGRO

81000 Podgorica, Cetvrte Proleterske 2

Web sitesi: www.monstat.cg.yu

TİCARET MAHKEMELERİ

COMMERCIAL COURTS

Podgorica, Cetvrta Proleterska 2

Bijelo Polje, M. Kucevica n.n.

Serbest Bölgeler

AD Luka Bar (Port of Bar Holding Co.) – Free Zone Department

85000 Bar, Obala 13.jula bb

Tel: (+382 30) 312 666

Ticaret Odaları ve Birlikleri

KARADAĞ TİCARET VE SANAYİ ODASI

CHAMBER OF COMMERCE AND INDUSTRY OF MONTENEGRO

Novaka Miloseva 29, 81000 Podgorica

Tel: (+382 20) 230 545 / 230 545; Fax: (+382 20) 230 493

Web sitesi: www.pkcg.org

KARADAĞ İŞ BİRLİĞİ

MONTENEGRO BUSINESS ALLIANCE

Kralja Nikole 27a/4, 81000 Podgorica

Tel: (+382 20) 622 728; Fax: (+382 20) 622 738

E-postal: mba@cg.yu

Web sitesi: www.visit-mba.org

İŞVERENLER BİRLİĞİ

UNION OF EMPLOYERS

Marka Miljanova 46a/25, 81000 Podgorica

Tel: (+382 20) 210 555; Fax: (+382 20) 210 556

E – postal: upcg@cg.yu

Web sitesi: www.upcg.cg.yu

FUAR KATILIMLARI:

Karadağ Fuar İdaresi

Jadranski Sajam Budva

Ad Adriatıc Fair Trg Slobode Br. 5 85310 Budva

Web sitesi: http://www.adriafair.co.me/index.php/me/

E-posta: sajam@jadranskisajam.co.me

Tel: +382 33 410 403

Faks: +382 33 452 132

Mobil: +382 69 389 920