Arnavutluk

 

Genel Bilgiler

Coğrafi Konum

Avrupa’nın güneydoğusunda, Balkan yarımadasının batısında yer alan Arnavutluk, kuzey ve kuzeydoğuda Karadağ (172 km), Kosova (115 km), doğuda Makedonya (151 km), güney ve güneybatıda Yunanistan (282 km) ile komşudur.

28.748 km2’lik yüzölçümü ile Avrupa’nın en küçük ülkelerinden biri olan Arnavutluk’un kara sınırları uzunluğu 720 km’dir.

Adriyatik Denizi ve İyon Denizi’ne 362 kilometre sahil şeridi olan ülkenin %70’i dağlıktır ve yerleşime açık değildir. En yüksek dağı 2,753 metre yüksekliğe sahip Makedonya Cumhuriyeti sınırında bulunan Korab Dağı’dır.

Güneybatıda İyonya Denizi’ne kıyısı bulunan ülkenin İyon Denizi ile Adriyatik Denizi arasında yer alan Otranto Boğazı’nın karşısındaki İtalya’ya uzaklığı 72 km’den (45 mil) daha azdır.

Siyasi ve İdari Yapı

Arnavutlar, batıda Adriyatik ve İyon denizi, kuzeyde Tuna ve Sava nehirleri, doğuda Morava ve Vardar, Güneyde ise Pindi dağlarının oluşturduğu bölgede yaşamış, İlir’lerin soyundan gelmektedir.

14. yüzyılda Osmanlıların bu bölgeye gelmelerinden sonra, 28 Kasım 1912’ye kadar Türklerin yönetiminde kalmışlardır. Ülke, Birinci Dünya Savaşı sırasında İtalya, Sırbistan, Karadağ, Yunanistan, Fransa ve Avusturya-Macaristan’ın işgallerine uğramıştır.

21 Ocak 1925 tarihinde Ahmet Zogu Cumhurbaşkanlığında Arnavutluk Cumhuriyeti ilan edilerek, parlamento oluşturulmuş, 1 Eylül 1928’de ise Ahmet Zogu’nun kendisini kral ilan etmesiyle, Arnavutluk Demokratik Parlamenter Krallığı kurulmuştur. 7 Nisan 1939 yılında İtalya tarafından işgal edilen Arnavutluk, bu ülkeye bağlı olarak 1944 yılına kadar yönetilmiştir.

29 Kasım 1944’te Enver Hoca yönetiminde bağımsız Halk Cumhuriyeti kurulmuş, 29 Nisan 1991’e kadar bu komünist rejim işbaşında kalmıştır. 1991 yılında ülkede ilk çok partili seçim gerçekleştirilmiş ve böylece 46 yıllık Komünist rejime son verilerek, çok partili demokratik sisteme geçilmiştir.

Ülkenin 28 Kasım 1998 yılında yürürlüğe giren mevcut Anayasasına göre, meclis 140 üyeden oluşur. Bu üyelerin 100 tanesi doğrudan 40 tanesi ise parti listelerinden nisbi temsil yöntemi ile seçilmektedir.

Bu kapsamda 23 Haziran 2013 tarihinde yapılan genel seçimlerde Demokratik Parti, Sosyalist Parti, İnsan Hakları Birliği Partisi, Birleşik Sosyalist Hareket Cumhuriyet Partisi milletvekilleri temsil hakkı kazanmıştır. Başbakan Sosyalist Parti Genel Başkanı Edi Rama’dır. Bir sonraki seçimin 2017 yılı ortalarında gerçekleştirilmesi beklenmektedir.

Ülkenin Devlet Başkanı ise 11 Haziran 2012’de Parlamento tarafından seçilerek 5 yıllık süre için işbaşına gelen Bujar Nishani’dir,

Yaklaşık 50 yıl süren bir baskı rejimi ve kapalı ekonomi döneminin ardından Arnavutluk, dış politikasını, esas itibarıyla ABD ve AB üyesi ülkeler ile her alandaki ilişki ve işbirliğini geliştirmek ve Avrupa ile bütünleşmek hedefleri üzerine kurmuştur. Öte yandan, bölgenin birçok ülkesinde yaşayan Arnavutların siyasi ve ulusal haklarının korunması ve geliştirilmesi Arnavutluk’un bölgesel politikasının belli başlı hedeflerinden birini teşkil etmektedir.

Nüfus ve İşgücü Yapısı

Arnavutluk, ortalama 76,3 olan yaşam süresi ile Balkanlarda Yunanistan’ın ardından gelmektedir. Nüfusunun yaş ortalaması 32,5 olan (erkeklerde 32.1 – kadınlarda 33) Arnavutluk; Avrupa standartlarına göre genç bir nüfus yapısına sahiptir.

1980’lerde yıllık ortalama %2,1 gibi yüksek oranda artış gösteren Arnavutluk nüfusu, 1990’lı doğum oranlarında yaşanan şiddetli düşüş nedeniyle, yıllık ortalama %0,3 oranında azalmıştır. 1990’lı yılların ilk yarısında, özellikle genç erkek nüfusun ülke dışına geçici göçüne bağlı olarak yıllar boyunca nüfus 3,2 ve 3,3 milyon arasında değişkenlik göstermiştir. Geçmişteki yüksek doğum oranları sebebiyle, ülkede çalışma yaşındaki nüfus oranı % 67’nin üzerindedir.

Nüfusun etnik açıdan büyük ölçüde homojen olduğu ülkedeki en büyük azınlık grubunu, Yunanlılar oluşturmaktadır. Halen Arnavutluk nüfusu 2,8 milyon kişi olup bunların %95’i Arnavut, %3’ü Yunan, %2’si ise Roman, Sırp ve Bulgarlardan oluşmaktadır.

Doğal Kaynaklar ve Çevre

Arnavutluk; doğal kaynaklar ve yeraltı varlıkları açısından zengindir. Ülke topraklarının %77’sini kaplayan dağlık ve tepelik alanlar, ülkenin tarihten gelen izolasyonunun başlıca sebebidir. Toplam 2.9 milyon hektarlık ülke topraklarının %36’sını ormanlar, %24’ünü ekilebilir topraklar, %15’ini de otlak ve çayırlar oluştururken, kalan topraklar verimsiz ya da tarım dışı kullanımdadır.

Ülkenin krom, nikel, bakır, boksit, fosforit, az miktarda da petrol ve kömür dahil olmak üzere yeraltı kaynakları oldukça zengindir.

Arnavutluk 11 önemli nehir ve 152 küçük nehir ve kollardan oluşan yoğun bir hidrografik ağ ve zengin su kaynaklarına sahiptir. Balkan Yarımadası’nın üç büyük ve en derin tektonik gölleri kısmen Arnavutluk sınırları içindedir. Ülkenin kuzey batısında yer alan Shkodra gölünün üçte biri Arnavutluk, üçte ikisi Karadağ sınırıları içindedir. UNESCO koruması altındaki ülkenin güney doğusunda bulunan Ohrid gölünün bir kısmı Makedonya sınırlarındadır.

Genel Ekonomik Durum

Temel Sosyal Göstergeler

Resmi Adı	Arnavutluk Cumhuriyeti
Nüfus	2.886.026 (2016 tahmini, Arnavutluk İstatistik Enstitüsü)
Dil	Arnavutça
Din	% 70 Müslüman,% 20 Ortodoks, %10 Katolik
Başkent	Tiran (536.998)
Yüzölçümü	28.748 km2
Başlıca Şehirleri ve Nüfusları (tahmini)	Durres (199.073), Elbasan (116.971), Shkodra (96.328), Vlora (117.850), Fier (125.353), Korce (88.358)
Kişi Başına Düşen Milli Gelir	3.946 $ (2015 tahmini, IMF)
İklim	Yazlar kuru sıcak ve güneşli, kışlar bol yağmurlu ve yumuşak
Etnik Yapı	% 99,8 Arnavut, % 0,9 Rum, % 1 diğer, % 15,5 belirtilmeyen
Para Birimi	Lek (Lk)
Telefon Kodu	+ 355

Kaynak: IMF, EIU

 

 

Temel Ekonomik Göstergeler

	2012 a	2013 a	2014 a	2015 a	2016b
GSYİH (milyar $)	12	13	13	12	13
Reel Büyüme (%)	1.4	1.1	2.0	2.6	3.1
Enflasyon Oranı (%, ort.)	2.0	1.9	1.6	1.9	1.4
İhracat (milyon $)	1,124	1,395	1,241	855	802
İthalat (milyon $)	-3,984	-4,028	-4,170	-3,402	-3,722
Cari Denge (milyon dolar)	-1,258	-1,395	-1,703	-1,222	-1,505
Döviz Kuru: Lk:$ (ortalama)	108.1	105.6	105.4	125.9	123.1

Kaynak: E.I.U a:Gerçek b:Tahmin

Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar

-BSEC-Karadeniz Ekonomik İşbirliği (Black Sea Economic Cooperation Zone)

-CE-Avrupa Konseyi (Council of Europe )

-CEI -Merkezi Avrupa Girişimi (Central European Initiative)

-EAPC-Avrupa – Atlantik Ortaklık Konseyi (Euro-Atlantic Partnership Council)

-EBRD-Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası (European Bank for Reconstruction and Development)

-FAO-Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (Food and Agriculture Organization)

-IAEA-Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (International Atomic Energy Agency)

-IBRD-Uluslararası Yatırım ve Kalkınma Bankası (International Bank for Reconstruction and

Development)

-ICAO-Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü International Civil Aviation Organization

-IDA-Uluslararası Kalkınma Birliği (International Development Association)

-IDB-İslam Kalkınma Bankası (Islamic Development Bank)

-IFAD-Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (International Fund for Agricultural Development)

-IFC -Uluslararası Finans Kurumu (International Finance Corporation)

-ILO-Uluslararası Çalışma Örgütü (International Labor Organization)

-IMF-Uluslararası Para Fonu (International Monetary Fund)

-IMO-Uluslararası Denizcilik Örgütü (International Maritime Organization)

-ISO-Uluslararası Standartlar Kuruluşu Uluslararası Standartlar Kuruluşu (International Organization for Standardization)

-ITU-Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (International Telecommunication Union)

-MIGA- Çok Taraflı Yatırım Garanti Kuruluşu (Multilateral Investment Geographic Agency) -MINURCAT- Birleşmiş Milletler Orta Afrika ve Çad Misyonu (United Nations Mission in the Central African Republic and Chad)

-NATO-Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (North Atlantic Treaty Organization)

-OIC-İslam Ülkeleri Örgütü (Organization of the Islamic Conference)

-OSCE-Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (Organization for Security and Cooperation in Europe)

-SECI-Güneydoğu Avrupa İşbirliği Girişimi (Southeast European Cooperative Initiative)

-UNCTAD-BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı Teşkilatı(United Nations Conference on Trade and Development)

-UN-Birleşmiş Milletler (United Nations)

-UNIDO-Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (United Nations Industrial Development Organization)

-UNESCO-Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization)

-UNWTO-Dünya Turizm Örgütü (World Tourism Organization)

-WCO- World Customs Organization Dünya Gümrük Örgütü

-WFTU-Dünya Ticaret Birlikleri Federasyonu (World Federation of Trade Unions)

-WIPO-Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (World Intellectual Property Organization)

Ekonomik Yapı

2012-13 döneminde Avro bölgesinde yaşanan resesyon sürecinin etkilerinin azalması sonrasında 2014 yılında yıllık %1.8 oranına ulaşan milli gelir artışına rağmen Arnavutluk’un iki temel ticaret partneri İtalya ve Yunanistan’daki zayıf ekonomik tablo ülke ekonomisinde etkili olmaya devam etmektedir.

Arnavutluk’un 2015 yılında %2,7 oranında büyüdüğü tahmin edilmektedir. 2016 yılında büyüme oranının %3,4 olacağı beklenmektedir.

Ülkenin yıllık enflasyon rakamları da 2013’teki %1,9’dan sonra 2014 yılında %1,6 olarak gerçekleşmiştir. Ülkedeki yükselen elektrik maliyetleri ve tütün vergileri sebebiyle 2015 yılında yılının ilk yarısında beklenin üstünde enflasyon seviyelerine ulaşılmıştır. 2015 yılında enflasyon %1.9 oranında gerçekleşmiştir.

Komünist dönemdeki kooperatif sisteminden eski teknoloji ve yetersiz tarım üretimi miras kalan Arnavutluk, demokratik rejimde var olan tarım topraklarının küçük küçük parsellere dağılmasıyla, üretim verimi daha da azalmıştır. Son yıllarda, özellikle uluslararası kuruluşların önderliğinde bir canlanma görüldüyse de tapu konusunda yaşanan sorunlar ve kırsal kesimin kente göç etmesiyle, Arnavutluk tarıma uygun bir ortam ve ucuz işgücü sunmasına rağmen, büyük yatırımcıların ilgisini çekmekte yetersiz kalmıştır.

Sanayi sektörünün, madencilik ve imalat alt dallarındaki üretim kapasitelerinde son yıllarda bir canlanma görülmektedir. Bu sektörde yabancı yatırımlar çimento, gıda, alüminyum profil gibi imalat sanayinde, son iki yıldır da madencilikte yoğunlaşmış, ihracatta önemli artış kaydedilmiştir.

Son yıllarda hizmetler sektöründeki gelişmeler, bu sektörü GSMH’ye en fazla katkıda bulunan sektör haline getirmiştir. Son hesaplamalara göre GSMH’ye olan katkısı yarısından fazladır. Ticaret alanındaki en önemli artış toptan/perakende satışlar ve otomobil alışverişlerinden (servisleri dahil) kaynaklanmaktadır. Turizm alanında da büyük gelişmeler görülmektedir.

1990 yılına kadar planlı ve merkezi sistemli ekonomiye sahip olan Arnavutluk’da, 1991 yılından itibaren ciddi reformlar başlatılmış, bir özelleştirme programı uygulamaya konmuş, fiyatlar devlet kontrolünden çıkarılarak dış ticaret serbestleştirilmiştir. 1990’lı yıllarda ekonomik reformların kaydettiği aşamalar ve ortaya çıkan hızlı büyüme oranları bakımından Arnavutluk, Balkan ülkeleri için bir model olarak görülmüştür.

Ancak, komünist sistem döneminde Arnavutluk’da özel sektör ve dış ticaret sürekli kontrol altında tutulmuş, bunun bir sonucu olarak ülke 1991 yılında geçiş dönemine girdiğinde Avrupa’daki diğer geçiş dönemindeki ülkeler içinde en az gelişmiş ülke sıfatını almıştır. GSYİH’da yaşanan sürekli artışa rağmen ülke bugün de Avrupa’nın en fakir ülkelerinden biri olmayı sürdürmektedir. 2015 yılında kişi başı gelir tahmini 3.946 dolardır.

1997 yılında yaşanan ekonomik ve sosyal patlama dönemi hariç olmak üzere Arnavutluk GSYİH’si 1993- 2001 yılları arasında yılda %7’den fazla büyüme göstermiştir. Bu hızlı büyüme kısmen tarım sektöründeki büyümeden, kısmen de yurtdışına çalışmaya giden Arnavutların ülkeye yaptıkları katkılardan kaynaklanmıştır.

İnşaat sektörü, % 5 oranında büyüme göstermiş, posta ve iletişim hizmetlerinde yine %5 oranında büyüme görülmektedir. Tarım sektöründe büyüme oranı ise %2.8 olarak gerçekleşmiştir.

Kamuya ait 1280 işletmenin özelleştirileceği açıklanmış ve özelleştirilmesi planlanan Albpetrol (petrol üretimi), SIGMA (sigorta) ve Albtelecom (sabit telefon) vasıtasıyla 100-150 milyon euro tutarında gelir sağlanması beklenmektedir.

AB; Arnavutluk’un kamu ihale sisteminin geliştirilmesini teminen 1 milyon Euro yardımda bulunacağını açıklamıştır.

Ekonomik tabanının önemli ölçüde çeşitlendirilmesi ekonomik dinamizmi artırmıştır ve ülke güçlü bir ekonomik büyüme yaşarken yoksulluk ve işsizlik oranlarında da düşüş kaydedilmiştir. İş hayatında prosedürlerin büyük ölçüde basitleştirilmesi ile düzenleyici sistemin verimliliği artmıştır. Yabancı sermaye son yıllarda artmasına karşın; bölgedeki en düşük yatırım oranına sahip ülkeler arasında yer almaktadır. “D&B WorldWatch” raporunda; ülkenin Euro Bölgesi krizinin en kötü etkilerinden izole olduğu belirtilmektedir.

Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler

Arnavutluk İstatistik Enstitüsü (INSTAT) açıkladığı rakamlara göre Arnavutluk ekonomisi 2016’nın ikinci çeyreğinde yıllık olarak %3,2 oranında büyümüştür. İlk çeyrekte ise %3.1 oranında büyüme kaydedilmiştir.

2016 yılında %3.4, 2017 yılında da %3.6 büyüme oranlarına ulaşaılacağı öngörülmektedir. (IMF)

Dış Ticaret Politikası ve Vergiler

Dış Ticaret Politikası

 

Arnavutluk’un dış ticaret politikası ülkenin Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyeliği, AB ile gerçekleştirilmiş olan Serbest Ticaret Anlaşması ve diğer Serbest Ticaret Anlaşmaları çerçevesinde şekillenmektedir.

Arnavutluk’a üçüncü ülkelerden ithal edilen mallara türüne göre %0, %2, %5, %6, %8, %10, %15 oranlarında Gümrük vergisi uygulanmaktadır.

– İlaçlar, kitap, gazete ve dergi, sivil havacılık alanında kullanılan cihazlar, sanat eserleri vs. ürünlere %0

– Hububat, plastik hammaddeler, tekstil elyafları, kimyasallar, işlenmemiş maden ürünleri, optik ve tıbbi cihazlar, makine ve değişik diğer cihazlar vs. ürünlere %2

– Alkollü içecekler, ağaç ürünleri, kağıt ve kırtasiye ürünlerine %5

– Deodorant, diş macunu, şampuan gibi kişisel bakım ürünleri, tekstil ve deri ürünlerinin bakımı için kullanılan ilaçlara, bazı plastik ürünlere (polietilen filmler, mutfak malzemeleri) vs. ürünlere %8

– Kahve, kakao gibi bazı gıda ürünleri, bazı meyve ve sebze türleri vs., tekstil ürünleri, işlenmiş deri vs. ürünlere %10

– Maden suyu, çaylar, baharat, deterjan, kozmetik ve parfüm ürünleri, bakır ürünleri, bazı kağıt ürünleri, mobilya ve elektrikli ev aletleri, hazır giyim, oyuncaklara %15 vergi uygulanmaktadır.

Hariçte işleme yani, yerli ürünlerin, geçici olarak Arnavutluk gümrük alanı dışına ihraç edilmesi halinde, bu maddelerden ülke dışında üretilen malların, işleme sürecinden sonra ithalat sorumluluklarından kısmen veya tamamen muaf olarak Arnavutluk’a girmesi mümkündür.

Arnavutluk AB İlişkileri

2000 yılından beri Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesi olan Arnavutluk, AB’nin Batı Balkan ülkelerine yönelik İstikrar ve Ortaklık Süreci kapsamında, AB ile İstikrar ve Ortaklık Anlaşması imzalamış ve Anlaşmanın ticarete ilişkin hükümlerini içeren Geçici Anlaşma (Interim Agreement) 1 Aralık 2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Arnavutluk, ayrıca, 2007 yılı Temmuz ayında yürürlüğe giren ve komşu ülkelerle arasında ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasına olanak sağlayan Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması (CEFTA)’nın da taraflarından biridir.

AB’nin Batı Balkanlara yönelik olarak 1999 yılından bu yana uyguladığı ve bölgeye barış, istikrar ve refah getirilmesi amacını taşıyan İstikrar ve Ortaklık Süreci (İOS) politikası çerçevesinde AB, bölge ülkelerine yüklü miktarda mali yardımda bulunmakta ve bölgeye büyük farkla en çok yardımda bulunan ‘donör’ konumunda yer almaktadır.

Balkan ülkelerinin ekonomik, siyasi ve hukuki yapılarını düzenlemek amacıyla kullanılan temel araçlar, İstikrar ve Ortaklık Anlaşmaları (İOA), tavizli rejim ile bölgesel ve mali yardım programı (CARDS) ve Katılım Öncesi yardım (IPA) çerçevesinde teknik ve mali yardımlardır. Bölgesel diyalog ve işbirliği de söz konusu sürecin önemli parçalarını teşkil etmektedir.

AB, 2000 yılından bu yana Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) çerçevesinde bölgeye tek taraflı tavizli rejim tanımaktadır. AB’nin bölgeye genel yaklaşımının hukuki temelini teşkil eden İOS çerçevesinde, 18 Eylül 2000 tarih ve 2007/2000/EC işaretli Konsey Yönetmeliği ile AB tarafından Arnavutluk ve diğer bölge ülkelerine 0102, 0201, 0202, 1604 pozisyonları hariç olmak üzere bütün mallarda, miktar sınırlaması olmaksızın gümrük vergisi muafiyetli giriş imkanı tanınmaktadır. Ancak, tekstil ürünlerinde tanınan tercihler Topluluğun yıllık kotalarıyla sınırlı olup, balıkçılık ve süt danası etinde ise tarife kontenjanı dahilinde muafiyet veya vergi indirimi sağlanmaktadır.

12 Haziran 2006 tarihinde imzalanan ve ticarete ilişkin hükümleri 1 Aralık 2006 tarihinde Geçici Anlaşma ile yürürlüğe giren İOA, AB ile Arnavutluk arasındaki ticari ilişkileri daha da serbestleştirmiştir. Söz konusu Anlaşma uyarınca, Arnavutluk menşeli ürünlere uygulanan gümrük vergileri Anlaşmanın yürürlüğe girmesi ile kaldırılacak, AB menşeli ürünlere uygulanan gümrük vergileri ise kademeli olarak beşinci yılın başında sıfırlanacaktır. Anlaşma, aynı zamanda, rekabet, devlet yardımları, fikri mülkiyet, ekonomik işbirliği, menşe kuralları, gümrük alanında işbirliği, ulaştırma vb. alanlarda da hükümler içermektedir.

Tarifeler ve Diğer Vergiler

Arnavutluk’ta ulusal ve yerel düzeylerde olmak üzere iki tür vergilendirme sistemi vardır. Yerel vergiler daha ziyade oteller, restoranlar ve diğer benzer hizmet alanlarında uygulanırken, ulusal vergiler, doğrudan ve dolaylı vergiler şeklinde ikiye ayrılmaktadır.

Doğrudan vergiler içinde gelir ve kurumlar vergisi, dolaylı vergiler içinde de KDV, özel tüketim vergisi ve ithalatta uygulanan gümrük vergileri yer almaktadır.

Kurumlar vergisi, Arnavutluk’ta ekonomik karakter taşıyan türden faaliyette bulunan tüm Arnavut ve yabancı tüzel kişilerden tahsil edilmektedir. Ülkenin DTÖ’ye üyeliği çerçevesinde işletmelere uygulanan kurumlar vergisi oranı ve gerçek kişilere uygulanan gelir vergisi oranları indirilmiştir. Halen Kurumlar Vergisi %10, Gelir Vergisi ise %1 ile %20 arasında değişen oranlarda uygulanmaktadır. Diğer taraftan stopaj (kaynak) vergisi oranı %10 düzeyindedir.

Ülkede daha evvel %12,5 düzeyinde olan Katma Değer Vergisi (KDV) oranı, 2001 yılı itibarıyla %20 oranında uygulanmaya başlanmış, ayrıca KDV’den muaf tutulan ürün sayısı azaltılmıştır. Tütün mamulleri ve alkole uygulanan tüketim vergisi oranı yükseltilirken, yabancı turistlere uygulanan vergi oranları azaltılmıştır.

İthalattan alınan %20 oranındaki Katma Değer Vergisi (KDV) malların ülkeye girişi anında ödenmektedir. Üretim, inşaat, telekomünikasyon sanayilerinde ve Arnavutluk Enerji Kurumu’ndaki yatırımlar için ithal edilen makinalar ve cihazlar için KDV’de indirim uygulanmaktadır. Bu sisteme göre, KDV ithal sırasında gümrük noktasında değil, vergi ödeyenin kayıtlı olduğu en yakın vergi dairesine ödenmektedir. Ülkede KDV iadelerinin de geç yapıldığı bilinmektedir.

Arnavutluk sosyal güvenlik sisteminde işverenler de işçiler de sosyal güvenlik ve sağlık primlerini ödemekle yükümlüdür. Sosyal güvenlik primlerinin işveren payı % 15, işçi payı ise % 9,5 oranında bulunmaktadır. Sağlık sigortasında işveren ve işçilerin payı %1,7’dir.

Tarife Dışı Engeller

Vergi ve Yükümlülükler

KDV dışında tütün, alkol, deri, petrol ürünleri, parfümeri ve kozmetikler, içme suyu ve meşrubatlar özel tüketim vergisine tabidir.

Miktar Kısıtlamaları

Ülkenin serbest ticaret rejimi gereği, ithalatta miktar kısıtlamaları bulunmamaktadır. Ancak genel olarak ülkede kısıtlı dolaşımı bulunan askeri, radyoaktif maddeler ile uyuşturucular için Savunma ve Sağlık Bakanlıklarından izin alması gereklidir.

Geçici İthalat

Ülkeye re-eksport ya da tamir amacıyla geçici olarak giriş yapan ürünlere %1 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır. Benzer şekilde ülkeye en fazla bir yıllık süre için geçici olarak giriş yapan makine ve cihazlara da %1 vergi uygulanır.

Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar

Standartlar Genel Müdürlüğü (DPS) Arnavutluk’ta tek Milli Standartlar Kuruluşudur. DPS, tarafların isteği ve anlaşması ile S SH Arnavut standartlarını tasarlarlar ve onaylar. Ayrıca, bu kuruluş EN Avrupa ve ISO uluslararası standartlarını, S SH Arnavut standartları olarak onaylar. Ülkede uygulanan standartlar aşağıda sıralanmaktadır:

-Arnavut Standartları, S SH,

-Uluslararası Standartlar, ISO ve ISO/IEC

-Birleşmiş Milletler Örgütü’nün Standartları, UN/ECE

-Avrupa Standartları, EN

Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü

Hızlı ekonomik kalkınma ve AB üyeliği Arnavutluk’un en önemli hedefleri olarak öne çıkmaktadır. Son yıllarda gerçekleştirilen reformlarla birlikte ülke daha liberal hale gelmiş ve Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) açısından da daha çekici olmuştur.

Ekonomik dönüşümde sağlanan ilerleme ve bunu destekleyen dış ortam sayesinde 2000 ve 2009 yılları arasında ekonomi önemli şekilde büyümüştür. Arnavutluk bu dönemde yıllık ortalama %6’lık bir büyüme oranı yakalamıştır. Ülkedeki siyasi ve ekonomik istikrar, Dünya Bankası ve NATO üyeliği, AB tam üyelik sürecindeki gelişmeler, Kosova’nın bağımsızlığıyla beraber Arnavutluk’un bölgedeki gücünün artması ve önemli özelleştirmelerin gerçekleştirilmesiyle, ülkeye özellikle 2007 ve 2008 yıllarında oldukça önemli doğrudan yabancı sermaye girişi sağlanmış ve rekor düzeyde artışlar kaydedilmiştir. 2010 ve 2011 yıllarında ülke ekonomisi yavaşlamış olsa da bu yavaşlama bölgede yer alan diğer ekonomiler gibi ciddi olmamıştır. Son yıllarda gerçekleşen ekonomik atlıma rağmen Arnavutluk’da satınalma gücü paritesine göre hesaplanan kişi başına düşen GSYİH, AB ortalamasının %25’i kadardır.

Güneydoğu Avrupa’da birçok ülke 2010 yılından itibaren Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) girişlerinde keskin düşüşler yaşarken Arnavutluk’da DYY girişlerinde bunun aksine artış olmuştur. Arnavutluk’a DYY girişleri 2010 yılından bu yana 10 kat artmış olsa da dünyada payı %0,1’dir. Ülkeye DYY girişleri az olsa da ülkenin küçük ekonomisine bağlı olarak ekonomi açısından önemi çok büyüktür. 2014 yılında 1 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırım girişi yapıldığı tahmin edilmektedir.

Ülkenin sanayi kapasitesi, 1991-1992 ve 1997 yıllarında yaşanan karışıklıklar arasında, kamu mülkiyetinde olduğu ve ithalatla rekabet edemediği için atıl kalmıştır. Uygun bir özelleştirme programı ile bu işletmelerin rekabetçi bir yapıya kavuşturularak yabancı yatırımcılar için cazip hale getirilmesinin bu durumu düzeltebileceği düşüncesiyle ülkede ulaşım, perakende ticaret ve konut yapımı alanındaki kamu mülkiyeti hızla büyük ölçüde özel sektöre devredilmiştir. Bununla beraber, 1995 yılında başlayan geniş kapsamlı özelleştirme programı, 1997 yılında yaşanan karışıklıklar sırasında sekteye uğramıştır.

Ülkede en yüksek miktarda yatırımı Avrupa ülkeleri gerçekleştirmektedir. Yatırımlar, hazır giyim ve ayakkabı olmak üzere tekstil sektöründe yoğunlaşmaktadır.

Şehir olarak yabancı yatırımların çoğu Tiran ve Durres şehirlerinde yoğunlaşmıştır. Bu iki şehir yabancı yatırımların % 67’sini çekmektedir.

Ülkedeki Serbest Bölgeler (Özel Ekonomik Bölgeler)

Arnavutluk’ta Ekonomik Bölgeler, Ekonomi, Ticaret ve Enerji Bakanlığı tarafından, diğer kurumlarla işbirliğiyle ya da ekonomik bölgeyi geliştirme statüsünü alan yerli ya da yabancı tüzel kişiler tarafından yerel çalışmalar ve ülkenin ekonomik gelişim stratejisi çerçevesinde yapılmaktadır.

Ülkede “Sanayi Parkı” statüsünde olan 6 bölge bulunmaktadır. Bunların üç tanesinde seçici rekabet işlemleri tamamlanmış, bölgeyi geliştirecek olan firma ve kuruluşlar seçilmiş, Bakanlık ve bu kuruluşlar arasında sözleşmeler yapılmıştır. Bunlar:

– Shëngjin, Lezhë’da bulunan, 3.2 ha alanla, “Sanayi Parkı” statüsü olan ekonomik bölge

– Koplik’te bulunan, 61 ha alanla, “Sanayi Parkı” statüsü olan ekonomik bölge

– Vlorë’da bulunan, 125 ha alanla, “Sanayi Parkı” statüsü olan ekonomik bölge.

Spitallë’da bulunan, 850 ha alanla “Sanayi Parkı” statüsü olan ekonomik bölge ve Elbasan’da bulunan,

255 ha alanla “Sanayi Parkı” statüsü olan ekonomik bölge için geliştirme işlemini yapacak yatırımcının seçilmesi işlemleri başlamıştır.

Lezhë’da bulunan, 54 ha alanlı ekonomik bölgenin “Sanayi Parkı” statüsü altında yatırımcı seçimi başlamıştır.

Ülkede İş Kurma Mevzuatı

İster gerçek ister tüzel kişilikli yabancılar, herhangi bir izin almaksızın Arnavutluk’ta ekonomik faaliyet gösterebilmektedir. Yabancı yatırımcılar, ekonomik faaliyet ya da yatırım faaliyetlerini gerçekleştirirken, arazi sahibi olmak haricinde yerel yatırımcılarla aynı imkanlara sahiptir.

Ülkede 1994 yılında yürürlüğe giren Yabancı Yatırımlara İlişkin Kanun, yabancı yatırımcılara bazı temel güvenceleri sağlamaktadır. Bu Kanun’a göre, yabancılar ülkedeki yatırımları ile ilgili tüm maddi ve ayni kazançları ülke dışına transfer edebilmektedir. Yabancı yatırımcılar ile Arnavutluk tarafı arasında yaşanabilecek herhangi bir anlaşmazlık durumunda tahkim yolu açıktır.

1992 yılında çıkarılan Kanun ile ülkede ticari şirketlerin ne şekilde faaliyet gösterecek oldukları düzenlenmiştir. Arnavutluk’ta şirket kuruluş işlemleri kolaylaştırılmış olup, şirket kuruluşu için Milli Sicil Merkezine (QKR) ve Ticaret-Sanayi Odalarına başvurup kayıt olunmalıdır.

Limited şirketler, ülkede en yaygın olan şirket türüdür. Ortakların şirket borçlarından şirket sermayesine katkıları oranında sorumlu olduğu bu şirket türünü kurmak için gereken asgari sermaye tutarı 100 000 Lek’tir. Milli Sicil Merkezi’nde istenen belgeler, kurucuların noter tasdikli pasaport fotokopisi, kuruluş sözleşmesi, tüzük, asgari banka teminat mektubu (100 000 Lek), avukata verilen vekaletname ve sicil merkezinde doldurulacak formdur.

Anonim şirketlerde gereken asgari sermaye payı, şirket hisselerinin halka arz edilip edilmemesine bağlı olarak değişmektedir. Hisselerini halka arz eden anonim şirketlerde bu oran 10 milyon Lek, arz etmeyen şirketlerde ise 2 milyon Lek’dir. Sermayenin en az dörtte birinin yatırılması zorunludur. Geri kalanı taahhüt edilebilir.

Mevcut bir yabancı limited ya da anonim şirketin ülkede şube ya da temsilcilik açabilmesi için gereken belgeler ise Türkiye’deki şirketin ana sözleşmesi (apostilli), Türkiye’deki ticaret sicili kaydı (apostilli), Türkiye’deki vergi dairesi belgesi (apostilli), Türkiye’deki sosyal sigorta belgesi (apostilli), Türkiye’deki şirketin (şirket veya şube veya temsilcilik açılacağına dair) Genel Kurul Kararı (apostilli), Türkiye’deki şirketin son yıl mali bilançosu, kurucuların noter tasdikli pasaport fotokopisi, Arnavutluk’taki kuruluş sözleşmesi, Arnavutluk’taki tüzük/ana sözleşme, Arnavutluk’taki banka teminat mektubu (asgari 100.000 Lek), Arnavutluk’taki avukata verilen vekaletname, Milli Sicil Merkezi’nde doldurulan formdur.

Kayıtların tamamlanmasıyla, elektronik postayla otomatik olarak Milli Sicil Merkezi (QKR), bu durumu Vergilendirme Genel Müdürlüğüne ve Belediye Vergilendirme Bölümüne bildirir. Her yeni kayıt için ilgili Belediyelere şirketlerin adresleri ve diğer bilgiler tebliğ edilir. Vergi Levhası/Numarası (NİPT) bu kayıtlar sırasında hazırlanır.

Kayıt işlemleri ortalama 15 gün içinde bitirilmektedir. Şirket kurulduktan sonra, Vergi Numarası verilir ve bir ay içinde Belediye Vergileri yatırılır. Ayrıca Sosyal Sigorta Müdürlüğüne kayıt olunur. Belediye Vergisi (ortalama); tabela için 3 000 Lek, temizlik için 7 000 Lek, yeşillik için 2 000 Lek, ofis için metrekare başına hesaplanarak ödenir.

Hangi tür olursa olsun şirketler Tiran Bölge Mahkemesi Şirket Tescil Ofisi’ne tescil ettirilmelidir. Bu başvuru yapılırken, talep dilekçesi, şirket sözleşmesi, şirket statüsü, sermayenin ödendiğine dair belge ve şirket kurucu ve yöneticilerinin kimlikleri ibraz edilmelidir. Bu belgelerin hepsi Arnavutça hazırlanmalı ve noterden tasdik ettirilmelidir. Diğer taraftan Ticaret Kanunu’na göre ülkede açılacak şubelerin de aynı ofiste tescili zorunludur.

Ülkede noter masrafları Türkiye’ye kıyasla daha az olup istenen evraka göre değişiklik göstermektedir. Avukatlık masrafları ise şirket kayıt işlemleri için ortalama 500 ile 1 000 Euro arasında değişmektedir. Ayrıca ülkede halen uygulanmakta olan asgari ücret 17 500 Lek düzeyindedir.

Yatırımlara Sağlanan Teşvikler

Arnavutluk’ta devlet yabancı yatırım çekmek ve yerli yatırımı teşvik etmek için çaba sarf etmektedir. Ancak hükümetin önünde, iş kanununun düzgün işleyişi, şeffaflık, vergi sisteminde yeniden yapılanma, bürokraside yolsuzluğun azaltılması ve mülkiyet edinme ile ilgili sorunların çözümlenmesi gibi önemli engeller bulunmaktadır. Bununla beraber ülke mevzuatı yabancı yatırımcılar için tatmin edici imkanlar sunmaktadır. Yabancılar için ülkede mülk ve hisse sahibi olmaya yasal bir engel bulunmadığı gibi kazançların ülke dışına çıkarılması da serbesttir.

Ülkede önemli projelerin gerçekleşmesini desteklemek amacıyla yabancı yatırımlara sağlanan teşvikler, Arnavutluk Meclisi ve Hükümeti’nce kabul edilen “Devlet Yardımı Hakkındaki Yasa” kapsamında düzenlenmişlerdir.

21.04.2005 tarihli ve 9374 sayılı bu yasa, tüm imalat ve hizmet sektörlerine, merkez ve yerel idareden alınan tüm tedbirlere, tarım ve balıkçılık sektörlerinde faaliyet gösterenler hariç, belirli işletmelere yarar sağlayan ve devlet adına hareket eden diğer kurumlara uygulanmaktadır. Ekonomi, Ticaret ve Enerji Bakanlığı bu yardımları gerçekleştirme usul ve şartlarına ait ilgili düzenlemeleri yapmaktadır.

Arnavutluk’ta Uygulanan En Önemli Teşvikler

• Maliye Bakanının 30.01.2006 tarihli ve 3 sayılı talimatına göre, makine ve ekipman ithalatçıları KDV’den % 100 oranında muaftır. Bunun için söz konusu makine ve ekipman, vergi konusu olan ekonomik faaliyetlerde kullanılmalıdır.

• Fason üreticiler, bu ürünlerin yeniden ihraç edileceğini kanıtlamaları halinde, KDV’den sorumlu değildir.

• Devlet mülkiyetinde olan malların, piyasa oranlarından düşük değerlerle (bina ve toprak) kiraya verilmesi ve üretim faaliyetleri için yatırım ve istihdam seviyesine uygun olarak bu kiraların indirilmesi olanakları mevcuttur.

• Turizm faaliyetlerinde, “İmtiyazlı Kişi” statüsü: 1993’ten itibaren uygulanan, “Turizm Bölgelerinin Gelişmesi için Yasa”, turizm alanındaki birçok yatırım için teşvikler öngörmektedir. Bu teşvikler, yatırımcının Turizm, Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı’ndan alabileceği “imtiyazlı” statüsüne bağlıdır.

• Esastan “imtiyazlı faaliyetler” : inşaat, restorasyon, iyileştirme, kapasite arttırma; otel, motel ve tatil köyleri işletmeleridir.

• Ücretsiz “imtiyazlı faaliyetler”: turizm tesisleri, ücretsiz yapıların inşaatı, restorasyonu, iyileştirme, kapasite arttırmı, Örneğin, restoran, mağaza, kaplıca, spor ekipmanı vs.

Arnavutluk Çok Yönlü Yatırım Garanti Ajansı sözleşmesini (MIGA) imzalamıştır. MIGA, gelişmekte olan üye ülkelerin kaliteli yatırımları için yabancı yatırımcılara, uygun şartlarda ticari olmayan risklere karşı yatırım garantisi sağlamaktadır (Örneğin politik risk sigortası.) MIGA sözleşmesinin yanı sıra, Arnavutluk, yabancı tahkim kararlarının tanınması ve icrası hakkındaki 1958 New York Sözleşmesini ve Yabancı Tahkim Kararlarının Uygulanması hakkında Cenevre Sözleşmesini imzalamıştır.

ABD hükümetinin finanse ettiği bir kuruluş olan, Denizaşırı Özel Yatırım Şirketi (OPIC), Arnavutluk’ta olan Amerikalı yatırımcılara sigorta ve proje finansman kaynakları sağlamaktadır. OPIC’in üç ana faaliyet konusu; risk sigortası, proje finansmanı ve yatırım fonlarıdır.

Turizm Sektöründeki Destekler

Turizm sektöründe, yatırım ve “imtiyazlı faaliyetler” devam ettiği sürece ithal edilen mallar gümrük vergilerinden ve tüketim vergilerinden muaf tutulmaktadır.

Yine turizm sektöründe yatırım geliştirme aşamasının tamamlanmasından itibaren 5 mali yıl için gelir vergisinden muafiyet söz konusudur. Bir sonraki 5 yıl için ise elde edilen gelirin sadece %50’si gelir vergisine tabi olmaktadır. Ayrıca kazanç Arnavutluk’ta tekrar yatırım amaçlı kullanılırsa, % 40 oranında gelir vergisi indiriminden yararlanılır.

Enerji Sektöründeki Destekler

Elektrik enerjisi üretiminin teşviki amacıyla mali destek kapsamında, 5 mw ve üzerinde bir kapasite ile yeni üretim santrali kuran yatırımcılar veya var olan santralleri çalışır hale getiren yatırımcılar, ana yatırım için kullanılan ithal makine ve ekipmanlarda gümrük vergisinden muaf tutulurlar. Bu tür yatırımcılara elektrik enerji üretimi için kullanılan su veya katı yakıtların ithali sırasında ödedikleri gümrük ve tüketim vergileri de iade edilir.

Diğer Destek Hazırlıkları

Hükümet AB kurallarına uygun devlet yardımlarını belirleme sürecindedir. Ekonomi, Ticaret ve Enerji Bakanlığı’nın, yerel yardım ve girişimcilik yardımını da kapsayan “Devlet Yardımı Hakkında Yasa”yı yakın zamanda açıklaması beklenmektedir.

Ayrıca yerel küçük ve orta ölçekli girişimcilerin, özellikle işletme ve ihraç imkanlarının gelişmesinde yardımcı olmak amacıyla, hükümetin çeşitli girişimleri bulunmaktadır.

Hükümet ayrıca ticaret inkübatörleri, sanayi parkları ve AR-GE merkezlerinin gelecekteki politikalarını belirlemektedir.

2006 yılında ilan edilen “Arnavutluk 1 €”, en iyi fırsatları ve kolaylıkları sunarak yabancı yatırımcıları Arnavutluk’a çekmeyi amaçlayan bir ekonomik pakettir. Araziler, çalışanların eğitilmesi, sanayide kullanılan su, firma kaydı gibi hizmetler, yabancı firmalara 1€ karşılığında sunulmaktadır.

Bütün Bakanlıklar, bu paket doğrultusunda elindeki imkanları inceleyip, yabancı yatırımcılara sunacaktır. Söz konusu paket sadece kamu mülkiyeti için geçerlidir. Özel sektöre ait olanlar için ise piyasa kuralları uygulanmaya devam edecektir. Ekonomi, Ticaret ve Enerji Bakanlığı, çalışanların sayılarına ve üretim kapasitelerine göre, “Arnavutluk 1€” paketinin uyum şartların belirlemektedir.

Yatırımcıların sağlaması gereken şartlardan birisi, faaliyetin en az 10 yıllık olabileceğinin gösterilmesidir. Ayrıca, yerli firmalarla işbirliği ve ihracat için üretim diğer önemli kriterler arasındadır. Turizm ve toprak sahipleri tazminatı için öngörülen araziler bu paketin içine dahil edilmeyecektir. Hükümet, Dünya Bankası ve IMF tarafından belirlenen sınırlar içinde mali sorumlulukları en aza indirmek için çalışmalar yapacaktır.

Şirket Birleşmeleri ve Marka Satın Almalar

Arnavutluk liberal ekonomiye yönelik gelişimini ve Avrupa Birliği’ne tam üyelik yolunda faaliyetlerini sürdürmektedir. Ekonomisinin tamamına yakını ithalata dayalı olan ülkede standartlara uygun üretim ve markalaşma bilinci ise yok denecek kadar az düzeydedir. Bu nedenlerden dolayı Arnavutluk’ta şirket birleşmeleri veya marka satın alımının ülkemizce bir pazara giriş aracı olarak kullanılmasının mümkün olmadığı düşünülmektedir.

Dış Ticaret

Genel Durum

Komünist dönemde ülkenin kendi kendine yetme politikası gereği az miktarlarda hammadde ihracatı yoluyla temel ithalat kalemlerinin karşılanması için gereken dövizin kazanılması yoluna gidilmiş, bunun sonucu olarak da dış ticaret hacmi çok düşük düzeyde seyretmiştir.

1990’lı yılların başında, gerek ülke ihracatının başlıca pazarlarını oluşturan COMECON’un dağılması gerekse ülkede yaşanan karışıklıklar, ihracat hacminin daha da azalmasına sebep olurken, Batı’dan sağlanan yüksek miktardaki insani yardımlar ve ticaret üzerindeki engellerin kalkması ile yabancı tüketim mallarına yönelik talebin serbest kalması sonucu, ithalat yükselmiştir.

Bu gelişmelere bağlı olarak 1990’lı yılların ilk yarısında, ülkenin dış ticaret açığı yüksek düzeylerde seyretmiştir. Ülkedeki karışıklıkların sona ermesi ve ülkenin Batı Avrupa’da yeni ihracat pazarları elde etmesine bağlı olarak, ihracat gelirlerinin artmasına rağmen ithalatın daha fazla artması, dış ticaret açığının sürmesine neden olmuştur.

1990’lı yılların ikinci yarısında, komşu ülke olan Yugoslavya’daki savaş ve 1997 yılında ülkede yaşanan karışıklıklar sebebiyle dış ticaretin yapısı daha da fazla bozulmuştur. 2000’li yıllar itibariyle ülke içi düzenin kısmen sağlanmasına bağlı olarak ithalat ve ihracat performansında iyileşme görülmüş, ancak dış ticaret açığı yüksek rakamlarda seyretmeye devam etmiştir. Arnavutluk iç pazarında tüketim ve sanayi ürünlerine yönelik yoğun talebin sürmesi, Arnavutluk’un dış ticaret açığını kronik hale getirmiştir.

Komünist dönemde dünyanın en büyük beş krom üreticisinden biri olan Arnavutluk’un, ihracatı içinde en büyük payı krom almaktayken, gerek madencilik faaliyetlerinin sürdürüldüğü yerlerde yaşanan karışıklıklar, gerekse en iyi rezervlerin tüketilmesinden dolayı, ülkenin krom ihracatında zaman içinde düşüş yaşanmıştır.

Düşük birim işgücü maliyetleri sayesinde ülkenin sahip olduğu karşılaştırmalı üstünlüğe bağlı olarak tekstil ve ayakkabı gibi emek yoğun ürünler, ülkenin mamul mal ihracatın içinde önemli yer tutmaktadır. Bu tür sektörlerde faaliyet gösteren Arnavutluk firmaları, çoğunlukla Batılı şirketlerden hammadde temin edip, bunun karşılığında üretim sürecinin emek yoğun bölümünü gerçekleştirmek suretiyle fason üretim yapmaktadır.

Doğu Avrupa pazarlarının çökmesinin ardından, Arnavutluk ekonomisi dışa açılmış olup, ülke, dış ticarette AB ülkelerine yönelmiştir. Ülkenin AB ülkeleri ile ticareti, pek çok üründe AB pazarına gümrüksüz giriş imkanı sağlayan bir ticaret ve işbirliği anlaşması çerçevesinde yürütülmektedir.

 

Arnavutluk’un Dış Ticaret Değerleri (Milyon $)

	İhracat	İthalat	Hacim	Denge
2010	1.550	4.603	6.153	-3.053
2011	1.948	5.396	7.344	-3.448
2012	1.968	4.880	6.848	-2.912
2013	2.332	4.881	7.213	-2.549
2014	2.431	5.230	7.661	-2.799
2015	1.930	4.320	6.250	-2.390

Kaynak: ITC-Trade Map       

 

Arnavutluk’un İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 ABD Doları)

GTİP No		2013	2014	2015	2014-2015 Değişim %	2015 Pay %
	Tüm ürünler	2.331.522	2.430.724	1.929.657	-20,6	100
6403	Ayakkabı; yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni vb. kösele	156.837	151.907	151.207	-0,5	7,8
6406	Ayakkabı aksamı, iç taban, topuk rampası, getr, tozluk, dolak vb.	132.795	151.188	137.520	-9,0	7,1
2709	Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)	658.043	–	91.792	100	4,8
6203	Erkek/erkek çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.	89.853	77.297	90.678	17,3	4,7
2610	Krom cevherleri ve konsantreleri	91.063	73.988	71.392	-3,5	3,7
7214	Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş, çekilmiş)	123.024	–	65.729	100	3,4
6205	Erkek/erkek çocuk için gömlek	41.612	52.252	45.757	-12,4	2,4
7202	Ferro alyajlar	35.150	10.440	45.321	334,1	2,3
4819	Kağıt/karton vb. esaslı kutu, kılıf, torba vb. eşya	41.560	54.729	40.298	-26,4	2,1
2523	Çimento	67.721	1.529	39.492	2482,9	2,0
2710	Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar	14.480	22.140	33.822	52,8	1,8
2716	Elektrik enerjisi	39.011	–	32.431	100	1,7
6204	Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.	18.184	22.630	31.463	39,0	1,6
1211	Bitki ve bitki kısımları (parfümeride, eczacılıkta vs. Kullanılan)	27.313	19.589	28.675	46,4	1,5
6405	Ayakkabı; diğer	11.120	3.207	26.560	728,2	1,4
1604	Hazırlanmış/konserve edilmiş balıklar; balık yumurtası ve havyar	29.732	28.175	26.224	-6,9	1,4
6109	Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme)	26.459	30.213	24.925	-17,5	1,3
6107	Erkek/erkek çocuk için iç ve gece giyim eşyası (örme)	27.694	29.354	24.502	-16,5	1,3
0702	Domates (taze/soğutulmuş)	8.382	13.265	22.252	67,7	1,2
7601	İşlenmemiş alüminyum	10.582	–	21.284	100	1,1
6108	Kadın/kız çocuk için iç ve gece giyim eşyası (örme)	22.071	21.789	19.705	-9,6	1,0
8517	Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar	4.541	1.015	13.096	1190,2	0,7
8503	Elektrik motor, jeneratör, elektrojen grupları aksam, parçaları	11.636	12.919	11.526	-10,8	0,6
6206	Kadın/kız çocuk için gömlek, bluz, vs.	12.192	3.980	11.467	188,1	0,6
6110	Kazak, süveter, hırka, yelek vb. Eşya (örme)	14.711	14.482	11.114	-23,3	0,6
6115	Çorap; külotlu, kısa; uzun konçlu, soketler (örme)	17.920	16.635	10.961	-34,1	0,6
7404	Bakır hurda ve döküntüler	27.936	7.551	10.720	42,0	0,6
2603	Bakır cevherleri ve konsantreleri	41.150	14	9.615	68578,6	0,5
2713	Petrol yağlarının/bitümenli minerallerden elde edilen yağların kalıntıları	8.964	15.958	9.612	-39,8	0,5
9403	Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları	15.957	4.921	8.870	80,2	0,5
6104	Kadın/kız çocuk için takım elbise, takım, ceket, pantolon vs. (örme)	9.285	5.138	8.736	70,0	0,5
7604	Alüminyum çubuk ve profiller	13.613	5.668	7.557	33,3	0,4
6401	Ayakkabı; dış tabanı, yüzü kauçuk ve plastik, su geçirmez	5.919	865	7.333	747,7	0,4
2604	Nikel cevherleri ve konsantreleri	4.571	6.492	7.260	11,8	0,4
6402	Ayakkabı; dış tabanı, yüzü kauçuk ve plastik diğer	5.222	7.472	7.077	-5,3	0,4
6404	Ayakkabı; yüzü dokuma maddelerinden, tabanı kauçuk, plastik vb.	8.108	7.456	6.827	-8,4	0,4
4104	Sığır ve at cinsi hayvanların dabaklanmış derileri	10.951	1.197	6.755	464,3	0,4
8708	Kara taşıtları için aksam, parçaları	2.903	957	6.742	604,5	0,3
4401	Yakmaya mahsus ağaçlar; yonga, talaş, döküntü, kırıntı vb.	5.341	4.154	6.717	61,7	0,3
2005	Diğer sebzeler (sirke/asetik asitten başka usulde hazır, konserve, dondurulmamış)	4.605	5.125	6.348	23,9	0,3

Kaynak: ITC-Trade Map

 

Arnavutluk’un İthalatında Başlıca Ürünler (1 000 ABD Doları)

GTİP No		2013	2014	2015	2014-2015 Değişim %	2015 Pay %
	Tüm ürünler	4.880.593	5.229.972	4.320.219	-17,4	100
2710	Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar	628.574	395.320	270.212	-31,6	6,3
8703	Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları	191.889	183.396	168.336	-8,2	3,9
3004	Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)	136.509	108.381	127.546	17,7	3,0
2716	Elektrik enerjisi	107.153	–	101.010	100	2,3
4107	Sığır ve atların dabaklanmış ve hazırlanmış deri ve köselesi	82.475	88.932	81.638	-8,2	1,9
6406	Ayakkabı aksamı, iç taban, topuk rampası, getr, tozluk, dolak vb.	73.324	76.182	72.525	-4,8	1,7
8517	Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar	39.511	22.094	67.111	203,8	1,6
1001	Buğday ve mahlut	80.995	41.254	55.715	35,1	1,3
7308	Demir/çelikten inşaat ve aksamı	24.501	20.307	37.652	85,4	0,9
8301	Adi metallerden kilitler, sürgüler, kilidi olan fermuarlar vb.	45.457	2.372	37.648	1487,2	0,9
2202	Sular (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş)	46.794	18.089	36.188	100,1	0,8
3402	Yıkama, temizleme müstahzarları-sabunlar hariç	48.677	32.611	35.702	9,5	0,8
7204	Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri	60.864	131	35.290	26838,9	0,8
2711	Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar	67.154	24.134	34.784	44,1	0,8
6203	Erkek/erkek çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.	28.588	30.111	34.156	13,4	0,8
1905	Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs.	43.236	34.904	34.117	-2,3	0,8
8544	İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik k	35.111	20.307	32.140	58,3	0,7
6908	Sırlı seramikten döşeme, kaldırım taşları, şömine, duvar karosu	41.718	40.853	31.773	-22,2	0,7
5903	Domates (taze/soğutulmuş)	30.963	34.222	30.057	-12,2	0,7
8704	Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar	34.684	24.476	28.985	18,4	0,7
0207	Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı	33.321	30.690	28.537	-7,0	0,7
8471	Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri	27.484	7.741	28.341	266,1	0,7
0901	Kahve; kahve kabuk ve kapçıkları	31.377	24.782	27.675	11,7	0,6
8528	Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler	29.250	8.031	26.914	235,1	0,6
1701	Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz (katı halde)	34.707	25.063	25.366	1,2	0,6
1512	Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları (kimyasal olarak değiştirilmemiş)	39.505	28.673	25.030	-12,7	0,6
8431	Ağır iş makine ve cihazlarının aksamı, parçaları	28.833	16.671	24.776	48,6	0,6
7214	Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş, çekilmiş)	53.367	11.687	24.655	111,0	0,6
2402	Tütün/tütün yerine geçen maddelerden purolar, sigarillolar ve sigaralar	84.776	20.334	23.843	17,3	0,6
4819	Kağıt/karton vb. esaslı kutu, kılıf, torba vb. eşya	29.140	27.115	21.753	-19,8	0,5
2106	Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları	23.499	12.668	21.615	70,6	0,5
6109	Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme)	25.719	23.690	21.370	-9,8	0,5
5208	Pamuk men (ağırlıkça %85 ve fazla pamuk m.2 200gr)	22.219	22.271	21.343	-4,2	0,5
7304	Demir/çelikten (dökme hariç)dikişsiz tüp, boru, içi boş profil	40.443	9.215	21.182	129,9	0,5
8708	Kara taşıtları için aksam, parçaları	19.594	15.393	20.978	36,3	0,5
3102	Azotlu mineral/kimyasal gübreler	18.513	6.251	20.735	231,7	0,5
3917	Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb.	28.449	19.994	19.532	-2,3	0,5
8418	Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları	22.754	15.749	19.335	22,8	0,4
9403	Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları	19.701	19.382	18.546	-4,3	0,4
4011	Kauçuktan yeni dış lastikler	20.676	12.882	18.320	42,2	0,4

Kaynak: ITC-Trade Map

 

 

Arnavutluk’un Ülkelere Göre İhracatı (1 000 ABD Doları)

	2013	2014	2015	2014-2015 Değişim %	2015 Pay %
Dünya	2.331.522	2.430.724	1.929.657	-20,6	100
İtalya	1.080.198	1.264.463	981.761	-22,4	50,9
Sırbistan	175.428	193.712	191.434	-1,2	9,9
İspanya	227.938	158.566	100.038	-36,9	5,2
Malta	156.511	151.171	88.945	-41,2	4,6
Yunanistan	73.579	84.091	75.471	-10,3	3,9
Almanya	89.524	68.509	60.053	-12,3	3,1
Türkiye	87.278	95.936	55.095	-42,6	2,9
Çin	108.392	83.044	52.132	-37,2	2,7
Makedonya	41.612	50.376	50.894	1,0	2,6
Karadağ	30.024	33.450	26.780	-19,9	1,4
Bulgaristan	21.966	26.143	25.070	-4,1	1,3
Avusturya	11.851	18.646	23.612	26,6	1,2
Fransa	49.715	26.199	19.312	-26,3	1,0
İsviçre	41.264	18.415	19.090	3,7	1,0
ABD	10.679	13.908	17.015	22,3	0,9
Hollanda	16.078	21.737	16.330	-24,9	0,8
Macaristan	1.180	2.213	14.846	570,9	0,8
Mısır	2.205	10.647	11.476	7,8	0,6
Romanya	3.723	8.365	10.606	26,8	0,5
Slovenya	16.744	1.561	9.100	483,0	0,5
Kayman Adaları	7.349	2.079	8.285	298,5	0,4
Hong Kong	1.614	1.177	7.616	547,1	0,4
Çek Cum.	9.002	7.561	6.602	-12,7	0,3
Bosna Hersek	2.873	4.427	5.139	16,1	0,3
B.A.E.	1.613	1.544	4.592	197,4	0,2
Suudi Arabistan	138	3.679	4.362	18,6	0,2
Libya	13.293	15.604	4.193	-73,1	0,2
Hırvatistan	3.597	3.252	3.869	19,0	0,2
Birleşik Krallık	13.724	4.199	3.603	-14,2	0,2
Polonya	1.173	8.419	3.558	-57,7	0,2
Danimarka	3.437	1.308	3.456	164,2	0,2
Japonya	463	1.025	2.707	164,1	0,1
Irak	315	1.757	2.698	53,6	0,1
Belçika	1.826	3.838	2.454	-36,1	0,1
Hindistan	1.204	1.183	1.394	17,8	0,1
Ukrayna	290	177	1.358	667,2	0,1
Slovakya	1.078	6.007	1.243	-79,3	0,1
Marshall Adaları	–	198	1.059	434,8	0,1
Ürdün	341	883	972	10,1	0,1
İsveç	792	1.130	946	-16,3	0,0

Kaynak: ITC-Trade Map

 

Arnavutluk’un en büyük ticaret partneri olan İtalya, Arnavutluk’un ithalatında %30 paya sahiptir. Türkiye’nin Arnavutluğun  ithalatındaki payı ise %8’dir.

 

Arnavutluk’un Ülkelere Göre İthalatı (Milyon Dolar)

	2013	2014	2015	2014-2015 Değişim %	2015 Pay %
Dünya	4.880.593	5.229.972	4.320.219	–17,4	100
İtalya	1.614.940	1.557.363	1.309.163	-15,9	30,3
Çin	331.450	381.930	369.412	-3,3	8,6
Türkiye	311.036	369.442	346.846	-6,1	8,0
Yunanistan	432.955	492.972	338.882	-31,3	7,8
Almanya	284.285	312.479	288.358	-7,7	6,7
Sırbistan	200.987	280.687	208.113	-25,9	4,8
Fransa	126.922	101.244	95.669	-5,5	2,2
Rusya Federasyonu	96.062	110.607	95.413	-13,7	2,2
İspanya	76.035	90.796	69.137	-23,9	1,6
ABD	118.735	126.852	68.658	-45,9	1,6
Makedonya	81.530	79.015	68.045	-13,9	1,6
Polonya	73.927	75.644	65.931	-12,8	1,5
İsviçre	77.514	159.748	65.609	-58,9	1,5
Bulgaristan	81.485	73.802	59.326	-19,6	1,4
Hırvatistan	55.126	58.186	59.109	1,6	1,4
Avusturya	58.599	60.686	57.976	-4,5	1,3
Romanya	46.040	57.602	48.263	-16,2	1,1
İngiltere	39.354	52.088	39.938	-23,3	0,9
Macaristan	40.948	42.395	38.265	-9,7	0,9
Brezilya	40.779	41.029	36.658	-10,7	0,8
Hindistan	25.529	32.260	34.041	5,5	0,8
Kanada	30.544	50.992	31.681	-37,9	0,7
Çek Cum.	38.959	33.267	31.138	-6,4	0,7
Slovenya	35.222	32.719	29.009	-11,3	0,7
Hollanda	32.027	40.453	28.488	-29,6	0,7
Ukrayna	43.051	35.738	28.250	-21,0	0,7
Bosna Hersek	30.940	31.766	25.529	-19,6	0,6
Karadağ	17.397	21.724	24.332	12,0	0,6
Belçika	22.695	22.755	23.170	1,8	0,5
Güney Kore	22.965	25.029	21.594	-13,7	0,5
Mısır	24.670	19.407	21.445	10,5	0,5
Libya	89.368	19.258	20.056	4,1	0,5
Japonya	19.605	21.893	17.836	-18,5	0,4
Arjantin	16.728	27.004	17.149	-36,5	0,4
İrlanda	14.610	18.747	15.717	-16,2	0,4
Finlandiya	16.042	13.151	15.663	19,1	0,4
Endonezya	19.134	5.934	15.428	160,0	0,4
Ekvator	15.660	15.305	14.699	-4,0	0,3
Vietnam	8.406	9.877	14.190	43,7	0,3
İsveç	11.561	14.472	13.787	-4,7	0,3

Türkiye ile Ticaret

Özet

Arnavutluk’ta demokratik rejime geçişle birlikte, Türkiye ile ikili ilişkilerin örnek düzeyde geliştiği, buna paralel olarak, iki ülkenin, bölgesel sorunlar konusunda da görüş birliği içinde olduğu ve uluslararası kuruluşlarda dayanışma içinde bulunduğu görülmektedir.

Türkiye ile Arnavutluk arasındaki ticaretin hacmi izlendiğinde, mevcut dış ticaret hacminin, var olan potansiyele kıyasla oldukça düşük düzeyde seyretmekte olduğu gözlenmektedir. Bu durumun iki ülkeyi de ilgilendiren çeşitli sebepleri bulunmakla birlikte en önemli sebebi, 50 yıla yakın bir süre baskıcı bir rejimle yönetilen ve kapalı bir ekonomiye sahip olan Arnavutluk’un, batılı anlamda bir özel sektöre ve yabancı yatırımların güvenliği açısından sorunsuz bir sisteme henüz kavuşamamış olmasıdır.

Türkiye- Arnavutluk ticareti son yıllarda giderek artarken ticaret hacmi en yüksek seviyesine 2011 yılında 396,6 milyon dolar ile ulaşmıştır. 2012 yılında ise hem ihracatımızın hem de ithalatımızın azalması nedeniyle iki ülke arasındaki ticaret hacmi bir önceki yıla göre %11 azalarak 355 milyon dolara gerilemiştir. 2015 yılında iki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 337 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

Genel Durum

Türkiye-Arnavutluk Dış Ticaret Değerleri

Yıl	İhracat$/Bin	İthalat$/Bin	Hacim$/Bin	Denge$/Bin
2005	191.140	16.237	207.377	174.903
2006	214.241	12.571	226.812	201.670
2007	294.508	23.842	318.350	270.665
2008	305.737	36.697	342.434	269.040
2009	273.315	4.694	278.009	268.621
2010	241.066	86.859	327.925	154.207
2011	270.630	125.916	396.546	144.715
2012	255.950	98.989	354.939	156.961
2013	266.544	82.390	348.934	184.154
2014	318.541	96.281	414.822	222.260
2015	287.374	49.578	336.952	237.796
2015/(1-12)	287.374	49.578	336.952	237.796
2016/(1-12)	304.611	20.602	325.214	284.009

Kaynak: ITC-Trade Map, TÜİK

 

Türkiye’nin Arnavutluk’a İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 ABD Doları)

GTİP	ÜRÜNLER	2014	2015	2016
4410	AĞAÇTAN VE DİĞER ODUNSU MADDELERDEN YONGA LEVHA, ORİENTED STRAND BOARD (OSB), VB. LEVHALAR	11.848	10.085	11.704
1905	EKMEK, PASTA, KEK, BİSKÜVİ VE DİĞER EKMEKÇİ MAMÜLLER, HOSTİ, BOŞ İLAÇ KAPSÜLÜ MÜHÜR GÜLLACI, PİRİNÇ	15.911	10.530	11.637
3004	TEDAVİDE VEYA KORUNMADA KULLANILMAK ÜZERE HAZIRLANAN İLAÇLAR (DOZLANDIRILMIŞ)	8.816	7.039	8.871
6203	ERKEKLER VE ERKEK ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, PANTOLON, TULUM VE ŞORT (YÜZME KIY	5.566	5.636	7.296
7208	DEMİR VEYA ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN YASSI HADDE ÜRÜNLERİ (GENİŞLİK >= 600 MM) (SICAK HADDELENMİŞ) (KAPLANM	7.717	12.418	7.083
8544	İZOLE EDİLMİŞ TELLER, KABLOLAR VE DİĞER ELEKTRİK İLETKENLER; TEK TEK KAPLANMIŞ LİFLERDEN OLUŞAN FİBE	2.835	3.931	7.046
4411	AĞAÇTAN VEYA DİĞER ODUNSU MADDELERDEN LİF LEVHALAR	7.461	6.409	6.929
6006	DİĞER ÖRME VEYA KROŞE MENSUCAT	4.858	4.423	6.092
7214	DEMİR VEYA ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN ÇUBUKLAR (DÖVÜLMÜŞ, SICAK HADDELENMİŞ, HADDELEME İŞLEMİNDEN SONRA BURU	3.941	1.487	6.030
6004	DİĞER ÖRME VEYA KROŞE MENSUCAT (EN>3CM, ELASTOMERİK/KAUÇUK İPLİK=>%5) (6.1 POZİSYONUNDAKİLER HARİÇ)	4.699	4.205	5.504
5702	DOKUNMUŞ HALILAR VE DOKUMAYA ELVERİŞLİ MADDELERDEN DİĞER YER KAPLAMALARI	5.560	4.784	5.449
7113	MÜCEVHERCİ EŞYASI VE AKSAMI (KIYMETLİ METALLERDEN VEYA KIYMETLİ METALLERLE KAPLAMA METALLERDEN)	4.054	3.742	4.907
6402	DIŞ TABANI VE YÜZÜ KAUÇUK VEYA PLASTİK MADDEDEN OLAN DİĞER AYAKKABILAR	1.183	2.786	4.880
3402	YIKAMA, TEMİZLEME MÜSTAHZARLARI (SABUNLAR HARİÇ)	3.548	3.164	4.424
6109	TİŞÖRTLER, FANİLALAR, ATLETLER, KAŞKORSELER VE DİĞER İÇ GİYİM EŞYASI (ÖRME VEYA KROŞE)	1.894	2.273	4.364
8516	ELEKTRİKLİ SU ISITICILARI, ELEKTROTERMİK CİHAZLAR, ORTAM ISITICILARI, SAÇ VE EL KURUTUCULARI, ÜTÜLER	3.649	3.326	4.350
7216	DEMİR VEYA ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN PROFİLLER	4.808	4.217	4.258
6106	KADINLAR VE KIZ ÇOCUKLAR İÇİN BLUZLAR, GÖMLEKLER, GÖMLEK-BLUZLAR (ÖRME VEYA KROŞE)	4.430	3.839	4.220
6104	KADIN VE KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, ETEK, PANTOLON, VB. (ÖRME VEYA KROŞE)(YÜ	1.059	1.429	3.584
6908	CİLALI VEYA SIRLI SERAMİKTEN DÖŞEME VEYA KAPLAMA KAROLARI VE KALDIRIM TAŞLARI; CİLALI VEYA SIRLI MOZ	2.945	2.108	3.364

Kaynak: ITC – Trade Map

 

 

Türkiye’nin Arnavutluk’tan İthalatında Başlıca Ürünler (1 000 ABD Doları)

GTİP	ÜRÜNLER	2014	2015	2016
6403	DIŞ TABANI KAUÇUKTAN, PLASTİK MADDEDEN, TABİİ VEYA TERKİP YOLUYLA ELDE EDİLEN KÖSELEDEN VE YÜZÜ DERİ	1.026	1.259	3.143
1211	BİTKİ VE BİTKİ KISIMLARI (TOHUM VE MEYVELER DAHİL) (ESAS OLARAK PARFÜMERİDE, ECZACILIKTA, VB. KULLAN	2.128	1.628	2.897
8501	ELEKTRİK MOTORLARI VE JENERATÖRLER [ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİM (ELEKTROJEN) GRUPLARI HARİÇ]	2.306	1.789	2.521
7601	İŞLENMEMİŞ ALUMİNYUM	168	1.404	1.860
7207	DEMİR VEYA ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN YARI MAMULLER	51.682	19.667	1.260
0910	ZENCEFİL, SAFRAN, ZERDEÇAL, KEKİK, DEFNE YAPRAKLARI, KÖRİ VE DİĞER BAHARAT	1.013	637	1.254
7602	ALUMİNYUM DÖKÜNTÜ VE HURDALARI	117	328	1.194
3915	PLASTİKTEN DÖKÜNTÜ, KALINTI VE HURDALAR	1.744	1.205	1.123
7108	ALTIN (PLATİN KAPLAMALI ALTIN DAHİL) (İŞLENMEMİŞ VEYA YARI İŞLENMİŞ YA DA PUDRA HALİNDE)	357	585	833
6203	ERKEKLER VE ERKEK ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, PANTOLON, TULUM VE ŞORT (YÜZME KIY	293	155	398
6204	KADINLAR VE KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, ELBİSE, ETEK, PANTOLON ETEK, VB.(YÜZM	274	294	305
7204	DÖKME DEMİRİN, DEMİRİN VEYA ÇELİĞİN DÖKÜNTÜ VE HURDALARI VEYA BUNLARIN ERİTİLMESİ İLE ELDE DİLMİŞ KÜ	99		292
4821	KAĞIT VEYA KARTONDAN HER CİNS ETİKETLER	20	12	267
9406	PREFABRİK YAPILAR			264
8908	SÖKÜLECEK GEMİLER, SUDA YÜZEN SÖKÜLECEK DİĞER ARAÇLAR	568		205
4411	AĞAÇTAN VEYA DİĞER ODUNSU MADDELERDEN LİF LEVHALAR		914	184
6404	DIŞ TABANI KAUÇUK, PLASTİK, TABİİ VEYA TERKİP YOLUYLA ELDE EDİLEN KÖSELE VE YÜZÜ DOKUMAYA ELVERİŞLİ	159	209	172
6110	KAZAKLAR, SÜVETERLER, HIRKALAR, YELEKLER VE BENZERİ EŞYA (ÖRME VEYA KROŞE)	171	124	161
6108	KADINLAR VE KIZ ÇOCUKLAR İÇİN KOMBİNEZONLAR, JÜP/JÜPONLAR, SLİPLER VE KÜLOTLAR, GECELİKLER, VB.EŞYA	114	93	128
4102	KOYUN VE KUZULARIN HAM DERİLERİ	868	403	118

Kaynak: ITC – Trade Map

 

 

 

 

İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller

 

İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller

Anlaşma/Protokol	İmza Tarihi TTarihi
Ticaret Anlaşması	12.02.1986
Ekonomik, Ticari, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması	02.08.1988
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması	01.06.1992
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması	04.04.1994
Gümrük Konularında İşbirliği ve Karşılıklı İdari Yardım	12.02.1998
Kültürel, Eğitim ve Bilimsel Değişim Programı Anlaşması	16.06.1998
Sosyal Güvenlik Sözleşmesi	15.07.1998
Türkiye-Arnavutluk KEK V. Dönem Protokolu	02.08.1998
Türkiye-Arnavutluk Sağlık ve Tıp Alanında İşbirliğine Dair Anlaşma	13.10.1999
Türkiye-Arnavutluk KEK VI. Dönem Protokolu	16.06.2000
Uluslararası Karayolu Taşıma Anlaşması	28.02.2000
Türkiye-Arnavutluk KEK VII. Dönem Protokolu	23.05.2002
Türkiye-Arnavutluk KEK VIII. Dönem Protokolu	28.01.2005
Türkiye-Arnavutluk KEK IX. Dönem Protokolu	15.09.2006
Arnavutluk –Türkiye Serbest Ticaret Anlaşması	01.05.2008
Türkiye-Arnavutluk KEK X. Dönem Protokolu	28.01.2009
Turkiye – AB – Arnavutluk Çapraz kKümülasyon Uygulanması	01.08.2011
Türkiye-Arnavutluk KEK XI. Dönem Protokolu	30.11.2011

  Kaynak: Tiran Ticaret Müşavirliği

Serbest Ticaret Anlaşması

22 Aralık 2006 tarihinde Tirana’da imzalanan, 11 Aralık 2007 tarihli ve 5723 sayılı Kanun ile onaylanması TBMM tarafından uygun bulunan “Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Cumhuriyeti arasında Serbest Ticaret Anlaşması (STA)” Bakanlar Kurulunca onaylanarak 12 Mart 2008 tarihli ve 26814 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Böylece Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için gerekli iç onay prosedürleri tamamlanmış olup, anılan Anlaşma, ilgili hükmü uyarınca, 1 Mayıs 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Anlaşma kapsamında taraflar arasındaki ekonomik işbirliğinin artırılması ve güçlendirilmesi, mal ticaretindeki kısıtlamaların kaldırılması, uygun rekabet koşullarının yaratılması, karşılıklı yatırımların teşvik edilmesi ve tarafların üçüncü ülke piyasalarındaki ticaret ve işbirliğinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Anlaşma, sanayi ürünlerindeki gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ve eş etkili vergi ve önlemlerin kaldırılması başta olmak üzere, ticarette teknik engeller, tarım ürünlerindeki taviz değişimi, hayvan ve bitki sağlığı önlemleri, iç vergilendirme, yapısal uyum, damping, acil durumlar, devlet tekelleri, korunma önlemleri, ödemeler, menşe kuralları, devlet yardımları, fikri, sınai ve ticari mülkiyet hakları, kamu ihaleleri ve kurumsal hükümler konularında düzenlemeler içermektedir.

Bu Anlaşma ile ihracatçılarımıza, Arnavutluk pazarında Avrupa Birliği üyesi ülkeler ihracatçıları ile eşit rekabet imkanı getirilmektedir. Bu çerçevede, sanayi mallarında, Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte; Arnavutluk menşeli sanayi mallarının Türkiye’ye ithalatında uygulanan gümrük vergileri sıfırlanacak, buna mukabil, Arnavutluk’a ithal edilen ülkemiz menşeli sanayi ürünlerinin %80’den fazlasının gümrük vergileri kaldırılacaktır. Bu kapsamda, anlaşmanın yürürlüğe girmesi ile gümrük vergisi sıfırlanacak sektörlerin arasında deri, ormancılık, tekstil, çimento ve cam eşya, değerli taşlar ve mücevherat, metaller, makineler ve motorlu taşıtlar bulunmaktadır. Mineral maddeler, kimya sanayi, plastik, ayakkabılar, seramik ürünler, adi metaller, elektrikli makineler ile mobilyalar içinden seçme ürünlerin yer aldığı bakiye sanayi ürünlerinde ülkemize karşı uygulanan gümrük vergileri ise STA’nın yürürlük tarihi olan 1 Mayıs 2008 tarihinden başlayarak, indirimlerin ilk dördü %20’lik eşit dilimlerle olmak üzere, beşinci yılın başı olan 1 Ocak 2013 tarihinde tamamen sıfırlanacaktır. Anlaşmada ayrıca, sanayi malları itibariyle AB’ne tanınan tavizlerde gelecekte yapılabilecek daha avantajlı bir değişikliğin, Arnavutluk tarafından aynen Türkiye’ye de yansıtılması öngörülmektedir.

Tarım ürünleri bakımından ise Türkiye ve Arnavutluk, ticari potansiyeli olan seçilmiş bazı tarım ürünlerinde birbirlerine sınırsız mahiyette veya tarife kontenjanları dahilinde, sıfır gümrük vergileri ile tavizler tanımışlardır. Ülkemizin bu kapsamda Arnavutluk’tan taviz aldığı ürünler arasında ihracatımız bakımından önem arz eden işlenmiş tarım ürünleri (çikolata, şekerleme, ekmekçilik mamulleri), kuru meyveler (fındık, antep fıstığı, üzüm, incir), narenciye, bakliyat ve diğer taze sebze ve meyveler yer almaktadır. Ülkemizin Arnavutluk’a taviz tanıdığı başlıca ürünler arasında bazı taze ve işlenmiş sebze ve meyveler ile ülkemizin anılan ülkeden taviz aldığı işlenmiş tarım ürünleri sıralanmaktadır.

Diğer taraftan, ihracatçılarımızın, Arnavutluk pazarında AB’li firmalarla eşit rekabet imkanına sahip olacağı da unutulmamalıdır. Bu kapsamda, ülkemizin Arnavutluk pazarına giriş konusunda karşılaştığı engellerin anılan STA ile büyük ölçüde ortadan kalkacağı, böylelikle, Arnavutluk ile ekonomik ilişkilerde yaşanan ivmenin siyasi ilişkilere de olumlu yansıyacağı ve bölge barışına katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Sonuç itibariyle, ülkemizin Balkanlara yönelik politikası ve bölgenin ülkemiz açısından sahip olduğu önem itibariyle, Arnavutluk ile ülkemiz arasında akdedilen Serbest Ticaret Anlaşması, hem siyasi hem de ekonomik ve ticari ilişkilerimizin geliştirilmesine büyük katkı sağlayacaktır.

İki Ülke Arasında Ticarette Yaşanan Sıkıntılar

Arnavutluk’ta halen serbest piyasa ekonomisine geçiş süreci yaşanmakta olup, bundan doğan sık mevzuat değişikliği, bürokrasi, kurumlar arası yetki çatışması, anlaşmazlıkların çözümünde yargı mekanizmasının ağır işlemesi, bankacılık sektöründe yaşanan olumsuzluklar gibi sorunlar mevcuttur. Diğer taraftan ülkenin enerji, ulaşım gibi altyapı sorunları da çeşitli biçimlerde ülkeye ihracatımızı olumsuz etkileyen faktörlerdendir.

Özellikle mevcut gümrük mevzuatının gerek ticaret alanında gerek inşaat sektöründe gereksinimleri karşılayamaması nedeniyle, ülke ile ticari ilişkileri bulunan firmalarımız tarafından mevzuatın güncelleştirilmesi önerilmektedir.

Diğer taraftan, Arnavutluk ile Türkiye arasındaki banka ilişkileri sağlıklı olmadığından, mal bedelleri banka aracılığı ile tahsil edilememektedir. Bu durumda, ülke piyasasında yapılan mal satışlarında paranın tahsili aşamasında sorunlar yaşanabilmesine yol açabilmektedir. Bankacılık sektöründe yerel bankaların nakit sıkıntısı, şehirlerarası para transferindeki sorunlar ve devlet bankalarının prosedürlerindeki zorluklar sebebiyle akreditasyon ve teminat mektubu prosedürlerinin yerine getirilmesinde de sıkıntı yaşanmaktadır.

Ayrıca, Arnavutluk’a taşımacılık yapan Türk araçları TIR Karnesi teminatı altında taşıma yapmalarından dolayı resmi gümrük mührü taşımalarına rağmen, araçlar gümrüklerin dışında bile Arnavutluk yetkililerince açılmaktadır.

Ayrıca, karayolu ile ihracat yapan Türk firmaları Bulgaristan, Makedonya ve Arnavutluk’taki altyapı eksiklikleri, sınır kapılarındaki sorunlar gibi nedenlerden dolayı ürünlerini 4 ile 10 gün arasında değişen sürelerde Arnavutluk’a ulaştırabilmekte ve fiyat avantajını yitirmektedirler.

Arnavutluk’ta yerleşik ithalatçı firmaların, ithal vergilerini daha az ödemek amacıyla, Arnavutluk Gümrüğünde düşük değerli fatura sunması veya ithal malını eksik beyan etmesi sonucu ortaya çıkan problemlerde, Arnavut gümrüklerince, problem çözümlenene kadar nakliyecilerimizin araçları da, taşıdıkları yük ile birlikte gümrükte bekletilmektedir. Bu tür anlaşmazlıklarla ilgili davalar en az iki ay sürmekte, bu nedenle TIR için 2-3 aylık gümrük sahası kirası ödemek zorunda kalınmaktadır.

Ülkede karayollarının bozuk olması ulaşımı, dolayısı ile ticareti engelleyen diğer bir etkendir. Ayrıca, çok büyük boyutlara ulaşan elektrik enerjisi sıkıntısı yabancı yatırımcılar üzerinde olumsuz etki yapmaktadır.

Diğer taraftan ülkede halen engellenemeyen kayıt dışı ithalat sorunu da ihracatçılarımız bakımından haksız rekabet yaratmakta, Türk firmalarının bazı ürünlerini Arnavutluk’ta pazarlamasını zorlaştırmaktadır.

Firma Sorunları

Yabancı işçi kotası: Firmalar ile yapılan sözleşmelerde konu düzenlenmektedir. Genel olarak sözleşmede belli oranda yerli işçi çalıştırılması gerektiği ve oranı belirtilmektedir. Bu oran genelde % 50’nin üstündedir.

Oturma ve çalışma izni alınmasında karşılaşılan sorunlar: Bürokrasinin yavaşlığı, sistemin yeterince oturmaması ve bazı keyfi uygulamalar nedeniyle gecikmelerle karşılaşılmaktadır.

Kalifiye işgücü sıkıntısı: Kalifiye iş gücü sıkıntısı yaşanmaktadır. Ayrıca Balkan kültüründe çalışma disiplini ve sorumluluk alma konularında yaşanan sıkıntılar nedeniyle sürekli takip sisteminin yerleştirilmesi ve muhakkak bir yabancı yöneticinin kontrolünde çalışmaların izlenmesi yoluna gidilmektedir.

Vergiler: Arnavutluk’ta tüm ürün ve hizmetlerde KDV %20, kurumlar vergisi ise %10’dur. KDV iadeleri çok geç ödenmektedir. Mahsup sisteminin de uygulanmaması nedeniyle firmaların devletten ciddi oranlarda KDV alacakları bulunmaktadır.

Sosyal güvenlik giderleri: Sosyal Güvenlik Mevzuatı kapsamında, işveren brüt maaşın %21.7’si oranında prim ödemek zorundadır. % 21.7’lik oranın % 20’si sosyal güvenlik sigorta primi, % 1.7’si sağlık sigortasından oluşur.

Hak edişlerin alınamaması: Özellikle devlet ihalelerinde ve yabancı fonların ihalelerinde hak edişlerin alınmasında sorunla karşılaşılmamaktadır. Ancak başta İtalyan firmaların taşeronu olarak çalışan Türk şirketlerinin hak edişlerinde gecikmelerle karşılaştığı bilinmektedir.

Bürokratik sorunlar, hukuk sisteminin zayıflığı veya ağır işlemesi, Arnavutluk’ta yaygın rüşvet ve yolsuzluk, bürokrasinin zayıflığı, sistemin yeterince oturmaması, keyfi bazı uygulamalar nedeniyle tüm bürokratik işlemlerde sıkıntılarla karşılaşılabilmektedir.

Türk- Arnavutluk İş Konseyi

Türk-Arnavut İş Konseyi Kuruluş Anlaşması Ağustos 1992 tarihinde iki ülke arasındaki mevcut ekonomik ve siyasi ilişkilerin geliştirilmesi, potansiyel işbirliği alanları ve Doğu Avrupa ve Balkanlar’da yaşanan değişim süreci çerçevesinde Arnavutluk’taki yeniden yapılanma çalışmaları beklentileri ile imzalanmıştır. Türkiye ile Arnavutluk arasında 1992 yılındaki mevcut dostane ilişkilere rağmen ekonomik ilişkilerin arzulanan seviyeye ulaşamaması İş Konseyi’nin kuruluşunda etkin faktörler arasında yer almıştır.

İş Konseyi’nin, Arnavutluk’ta mevcut sanayi tesislerinin modernizasyonu, konut ve altyapı inşası, sağlık ve eğitim tesisleri, turizm, yeraltı ve yerüstü kaynaklarının işletilmesi, bankacılık, telekomünikasyon, ulaşım, tarım gıda, tekstil ve deri gibi alanlarda potansiyel işbirliği olanaklarının hayata geçirilmesinde etkin rol oynayarak iki ülke ekonomik ilişkilerinin lokomotifini oluşturacağı belirlenmiştir. Türk Hükümeti’nin Arnavutluk’un zor anlarında kredi sağlayarak yardım etmesi ve Türk iş adamlarının 1997 yılında yaşanan kriz esnasında dahi Arnavut ortaklarla işbirliği yapması iki ülke arasındaki ilişkilerin temellerini sağlamlaştırmıştır.

 

Pazar ile İlgili Bilgiler

Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları

28.04.2005 tarihli ve 9380 sayılı Yasa, fikri mülkiyet haklarını kapsayıp, yayın hakları, tescilleri, markaları, damgaları, menşe işaretleri ve sanayi tasarımlarını korumaktadır. 2000’de Arnavutluk Marakeş Sözleşmesini onaylayıp, Dünya Ticaret Örgütünün Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Sözleşmesine (TRIPS) taraf olmuştur.

Dağıtım Kanalları

Ülkede 1992 yılından bu yana fiyatlar büyük ölçüde serbest bırakılmıştır. Ülkede ürünler toptancılar, perakendeciler ya da bu işle uğraşan kişiler aracılığıyla satılabilmektedir. Ayrıca ithalatçılar, ithal ettikleri ürünleri giriş gümrüğünde doğrudan toptancılara da satabilmektedir.

Arnavutluk’un perakendecilik sektörünün temelini, küçük dükkanlar ile çiftlik ürünleri ve el sanatları için kurulan açık pazarlar oluşturmaktadır. 1990’lı yılların başlarında ticaret engellerinin kalkması ve Kosova krizi sırasında ülkeye yabancıların yönelmesiyle ithal tüketim mallarını temin etmek çok kolaylaşmış olmakla beraber, modern ve büyük satış mağazaları halen sadece başkent Tiran, Durres ve Vlore’de faaliyet göstermektedir.

Arnavutluk piyasasındaki malların yaklaşık %80’i ithal edilmektedir. Bu ülkenin karayoluyla Tiran, denizyoluyla da Durres şehirlerine gelen mallar ithalatçısı tarafından perakendecilere sunulmaktadır. Yaş sebze ve meyve Lushnje ile Tiran’da pazara sunulmaktadır.

Demir, çimento ve diğer inşaat malzemeleri Durres şehrinden, konfeksiyon, mobilya, ayakkabı, mefruşat mallarının genelde toptan ve perakende satışları, Tiran’daki Medrese ve Çam semtlerinde, elektrik malzemeleri, elektrik ev aletleri ise Ali Demi semtinde kurulan ve her gün açık olan pazarlarda yapılmaktadır. Ayrıca, Durres yolu üzerinde QTU olarak adlandırılan Arnavutluk’un en büyük süpermarketi bulunmaktadır. İnşaat malzemeleri ise genelde Unaza e Re, diğer değişik gıda maddeleri ve deterjanlar Qyteti i Nxenesve, ilaçlar ve sağlık malzemeleri genelde hastanelerin bulunduğu semtlerde pazarlanmaktadır. Bu tür satışlar yine Tiran’da olduğu gibi Arnavutluk’un diğer şehirlerinde kurulan pazarlar ya da ticari merkezler olarak adlandırılan işyerleri başta olmak üzere, çeşitli bölgelerdeki mağaza ve dükkanlar aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

Hammadde ve hazır gıda ürünlerinin saklanma ve dağıtımı, bu ürünlerin gıda değerlerini ve kalite unsurlarını olumsuz değişimlerinden, kirlenmeden, enfeksiyonlardan, hava etkenlerinden, diğer hasar ve bozulmalardan koruyacak şekilde gerçekleştirilmelidir. Hammadde ile hazır gıda ürünlerinin saklanma ve taşınmalarıyla ilgili genel koşullar, Tarım ve Gıda Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Çevre Bakanlığı’nın ilgili organları tarafından hazırlanan özel bir yönetmelikle düzenlenmektedir.

Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme

Tüketim amaçlı gıda ürünlerinin ambalajlanmış olması gerekmektedir. Hammadde olarak kullanılan bazı ürünler, ambalajlanmamış da olabilir. Ambalaj insan sağlığına zararlı olmamalıdır. Ambalaj, gıda ürününü kirlilikten ve kalitesi ile gıda değerini indiren etkenlerden koruyarak, nakliye, ticaret ve kullanımını uygun hale getirmelidir.

Gıda ürününün ambalajı, ambalaj açılmadığı veya bozulmadığı sürece (belirli süreler içinde) gıda ürününün değişmezliğini temin etmelidir. Gıda ürünleri, taraflar arası anlaşmaya ve gıda mevzuatına uygun olarak, tüketicilerin ihtiyaçlarına göre farklı büyüklükteki birimlerde ve doğalarına göre ambalajlanmalıdır.

Ülkeye ihraç edilecek ürünün etiketi, miktar, içerik ve kullanım alanını içermelidir. Ürünün üzerinde de üretim ve son kullanma tarihleri ile beraber garanti süresi bulunmalıdır. Etiketlerin mutlaka Arnavutça olarak hazırlanması gerekmektedir. Ancak ürünün ismi başka bir dilde olabilir.

Etiketlerde bulunması gereken diğer bilgiler, üreticinin ismi, ürünün hacmi veya net ağırlığı ürünün üretiminde kullanılan hammadde, yardımcı madde ve diğer maddeler, ürünün kalitesi ve değerlerini etkileyen korunma özel koşulları ve kullanma kılavuzudur.

Ayrıca hayvansal ürünler doğrudan veya ambalajlarında Veterinerlik Müdürlüğü’nün mührünü taşımalıdır.

Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri

Arnavutluk ile ticaretimizde taşıma giderleri, Arnavutluk’a komşu diğer ülkelere (İtalya ve Yunanistan) oranla ülkemiz için dezavantaj oluşturmaktadır. Navlun maliyetlerinin düşürülebilmesi bakımından alternatif taşıma modları ve güzergahlarının geliştirilmesi önem taşımaktadır.

Bu bağlamda, özellikle Arnavutluk’un Durres Limanı’nı geliştirme Projesinin tamamlanan Arnavutluk-Kosova otoyolunun hizmete girmesi ile Durres limanının tüm Balkanlara mal ve yolcu taşımacılığında yeni bir açılım sağlamıştır. Bu doğrultuda, denizyolu taşımacılığına yönelik işbirliği imkanlarının geliştirilmesi önem arz etmektedir.

Diğer taraftan, 28 Ocak 2009 tarihli Ekonomik, Ticari, Sanayi ve Teknik İşbirliği Karma Komisyonu Toplantısında, iki ülkenin ana limanları arasında RO-RO, konteyner ve tren-feri hatları kurulması imkanlarının araştırılması yönünde ilke kararı verilmiştir. Bu kapsamda, iki ülkenin ana limanları arasında düzenli RO-RO, konteynır ve tren-feri hatları kurulması imkanlarının araştırılması ve hukuki, teknik ve idari yönlerinin incelenmesi için, Arnavutluk Kamu İşleri, Ulaştırma ve Telekomünikasyon Bakanlığı ve T.C. Denizcilik Müsteşarlığı, Deniz Ticaret Odası ve özel sektör temsilcilerinin katılımıyla 17-18 Kasım 2009 tarihlerinde İstanbul’da bir toplantı gerçekleştirilmiştir.

Bir Türk firması tarafından RO-RO taşımacılığında kullanılacak bir limanın inşaat ve işletim ihalesi alınmış, inşaat tamamlanmış olmasına rağmen, taşımacılık faaliyetlerine henüz başlanılamamıştır.

 

İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Para Kullanımı

Arnavutluk, büyük ölçüde nakit para kullanılan bir ülkedir. Ancak giderek gelişen büyük oteller, alışveriş merkezleri, uluslararası havayolu şirketleri kredi kartı ve seyahat çekleri kabul etmektedir. Bankalarda seyahat çeklerini paraya dönüştürmek mümkündür.

Pasaport ve Vize İşlemleri

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Arnavutluk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Vizenin Karşılıklı Olarak Kaldırılmasına Dair Anlaşma 4 Şubat 2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Anlaşma Türkiye ve Arnavutluk vatandaşı diplomatik, hususi, hizmet ve umuma mahsus pasaport hamillerinin, birbirlerinin ülkesine, her altı ay içinde ilk giriş tarihinden itibaren doksan (90) günü aşmayan bir süre için veya transit geçiş maksadıyla vize almadan girebilmelerini öngörmektedir.

Karşılıklı vize muafiyeti yukarıda belirtilen anlaşma ile sağlanmış olmakla birlikte, Arnavutluk’un insan ticareti ve uluslararası organize suç şebekelerinin ağlarını halen üyelik sürecinde bulunduğu AB ülkelerine bağlayan coğrafi bir konumda bulunması, sınır görevlilerinin zaman zaman AB dışından ülkeye gelen başka şahıslar gibi vatandaşlarımıza karşı da aşırı temkinli davranmasına yol açabilmektedir.

Ancak, vatandaşlarımızın, beklenmeyen sorunlarla karşılaşmamaları açısından, Arnavutluk’a yapacakları seyahatlerde, pasaportlarının geçerlilik sürelerini önceden kontrol etmeye, yanlarında ülkede kalmayı öngördükleri süreyle orantılı makul miktarda döviz bulundurmaya ve seyahat amaçlarını görevlilere açık bir şekilde izah etmeye özen göstermeleri önemle tavsiye olunur.

Resmi Tatiller ve Çalışma Saatleri

1 Ocak-Yeni Yıl

22 Mart-Nevruz

8 Nisan-Katolik Paskalyası

Ortodoks Paskalyası

1 Mayıs-İşçi Bayramı

19 Ağustos- Büyük Bayram

19 Ekim- Rahibe Teresa Günü

25 Ekim Küçük Bayram

28-29 Kasım- Ulusal Günler

25 Aralık-Noel

Hafta sonuna düşen tatil günleri, takip eden haftanın ilk çalışma gününden itibaren uygulanmaktadır.

Ulaşım

Ülkenin toplu taşıma güvenliği zayıf ve şehir içi ve şehirlerarası karayolları bakımsız durumdadır. Özellikle kış aylarında ülkenin kuzeyindeki dağlık bölgelerde rastlanan buzlanma yolları tehlikeli kılmaktadır.

Başlıca büyük şehirlerarasında otobüs seferleri mevcuttur. Ülkedeki yabancıların büyük kısmı, toplu taşıma aracı olarak otobüs hatları üzerinde belirli bir saat programı ve ücret tarifesi olmaksızın faaliyet gösteren özel minibüsleri tercih etmektedir.

Ülke içinde havayolu seferi düzenlenmemekte, demiryolları ile ulaşım ise ancak çok sınırlı biçimde gerçekleştirilmektedir. Türk Havayollarının Tiran’a her gün için seferi mevcuttur.

Telefon Kodları

Arnavutluk’un uluslararası telefon kodu 355’tir. Başkent Tiran’ın telefon kodu 4, diğer önemli şehirlerinden Durres’inki 52, Elbasan’ınki 545, Vlore’ninki ise 33’tür.

Sağlık

Temel ilk yardım önlemleri dışında Arnavutluk’un tıbbi imkanları ve sağlık hizmetleri oldukça kısıtlı düzeydedir. Özellikle operasyon ve hastanede bakım gerektiren durumlarda, tıbbi malzeme, uzman doktor, teşhis cihazları ve ilaç yetersizlikleri önemli sorunlar ortaya çıkarabilmektedir. Ülkeye seyahat edecek olan işadamlarının, düzenli olarak kullandıkları ilaç ve tıbbi malzemeleri yanlarında bulundurmaları tavsiye edilmektedir.

İklim

Ülkenin sahil şeridinde genellikle Akdeniz ikliminin özellikleri görülürken, dağlık bölgelerde sert karasal iklim hakimdir. Kışlar soğuk ve bulutlu geçerken yazlar sıcak ve yağışlıdır. Başkent Tiran’da hava sıcaklığı, en sıcak ay olan Ağustos’ta 17-31º, en soğuk ay olan Ocak’ta ise 2-12º düzeylerinde seyretmektedir. En çok yağış görülen ay ise Aralık’dır.